Bài 4: Dự báo dài hạn: Cơ hội cho các quốc gia nhỏ trong chuỗi cung ứng châu Á
Thời sự - Logistics - Ngày đăng : 08:00, 28/11/2024
Cơ hội từ sự phân tán chuỗi cung ứng toàn cầu
Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và những bất ổn địa chính trị đã thúc đẩy các doanh nghiệp lớn trên thế giới thực hiện chiến lược phân tán rủi ro trong chuỗi cung ứng. Xu hướng “China+1” – tức không chỉ tập trung sản xuất tại Trung Quốc mà mở rộng sang các quốc gia khác – đang tạo ra một làn sóng đầu tư mới hướng về các quốc gia nhỏ tại châu Á. Những nước như Việt Nam, Campuchia, Bangladesh, và Philippines trở thành các điểm đến hấp dẫn cho doanh nghiệp quốc tế nhờ chi phí lao động thấp, tiềm năng nhân lực trẻ và môi trường đầu tư cải thiện.
Theo báo cáo của UNCTAD (Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển) năm 2023, dòng vốn FDI vào các nước đang phát triển tại châu Á đã tăng 15% so với năm trước, trong đó phần lớn tập trung vào các quốc gia nhỏ. Cụ thể, Việt Nam thu hút hơn 25 tỷ USD vốn FDI, Campuchia tăng 20% trong lĩnh vực may mặc và nông nghiệp, còn Bangladesh nhận được sự quan tâm đặc biệt từ các công ty sản xuất hàng dệt may lớn trên thế giới.
Lợi thế tự nhiên và chiến lược của các quốc gia nhỏ
Các quốc gia nhỏ có những lợi thế riêng mà các trung tâm kinh tế lớn khó có thể cạnh tranh. Việt Nam và Campuchia, với vị trí địa lý nằm gần các tuyến vận tải chính của khu vực, đang trở thành các cửa ngõ quan trọng trong thương mại toàn cầu. Bangladesh, với kinh nghiệm lâu năm trong ngành dệt may, vẫn duy trì vị thế là nhà cung cấp lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc.
Bên cạnh đó, các nước này cũng đang tận dụng các hiệp định thương mại để gia tăng năng lực cạnh tranh. Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) hay các thỏa thuận song phương với EU và Mỹ đang giúp các quốc gia nhỏ này mở rộng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế. Theo phân tích từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), việc tham gia các hiệp định thương mại có thể giúp các nước như Lào và Myanmar tăng trưởng xuất khẩu lên tới 20% trong vòng 5 năm tới.
Đặc biệt, xu hướng phát triển bền vững cũng mở ra cơ hội cho các quốc gia nhỏ. Khi các doanh nghiệp quốc tế đặt tiêu chí ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) làm ưu tiên, các nước như Bhutan, Lào hay Sri Lanka với nguồn năng lượng tái tạo dồi dào đang trở thành các điểm đến tiềm năng cho đầu tư sản xuất sạch.
Những thách thức cần vượt qua
Tuy nhiên, các quốc gia nhỏ không thể tận dụng cơ hội này nếu không vượt qua những thách thức lớn về cơ sở hạ tầng, chất lượng nguồn nhân lực và quản trị kinh tế. Các cảng biển tại Bangladesh thường xuyên bị quá tải, trong khi hệ thống giao thông đường bộ tại Campuchia và Lào còn thiếu đồng bộ. Để giữ chân các nhà đầu tư, các nước này cần ưu tiên đầu tư vào hạ tầng logistics, cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu của các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Hơn nữa, với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, các quốc gia nhỏ cần tránh rơi vào "cuộc đua xuống đáy" – cạnh tranh bằng cách hạ thấp tiêu chuẩn lao động hoặc giảm mạnh thuế suất. Thay vào đó, họ nên tập trung xây dựng một môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch và đảm bảo sự bền vững dài hạn.
Chiến tranh thương mại và sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu đang mở ra một cánh cửa lớn cho các quốc gia nhỏ tại châu Á. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành động lực phát triển thực sự, các nước này cần vượt qua những thách thức nội tại và xây dựng chiến lược phát triển phù hợp. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và tận dụng lợi thế của các hiệp định thương mại sẽ là các yếu tố then chốt giúp họ khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Như ông Ban Ki-moon, cựu Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, từng phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Bền vững Châu Á năm 2023: “Các quốc gia nhỏ không nên chỉ nhìn nhận mình là những mắt xích trong chuỗi cung ứng, mà cần trở thành những trung tâm đổi mới để gia tăng giá trị.” Đồng thời, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính tại Hội nghị APEC 2023 cũng nhấn mạnh: “Việt Nam và các nước trong khu vực cần nắm bắt cơ hội từ sự chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và hợp tác khu vực để bảo đảm vai trò quan trọng trong nền kinh tế thế giới.”
Tương lai chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ không chỉ được định đoạt bởi các cường quốc kinh tế, mà còn phụ thuộc vào sự phát triển của các quốc gia nhỏ. Với chiến lược đúng đắn và tầm nhìn dài hạn, những quốc gia này có thể biến thách thức thành cơ hội để vươn lên mạnh mẽ trên bản đồ kinh tế thế giới.