Hướng tới xuất khẩu xanh và phát triển bền vững

Biến đổi khí hậu đã và đang tạo ra những thách thức lớn đối với Việt Nam. Với vị trí địa lý nằm tại một trong những khu vực dễ bị tổn thương nhất do nước biển dâng và thiên tai, các khu công nghiệp ven biển của Việt Nam đối mặt nguy cơ lớn về gián đoạn sản xuất và thiệt hại tài sản.

Không chỉ vậy, các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ, và Nhật Bản đang áp dụng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt, như Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU. Các chính sách này đòi hỏi các sản phẩm nhập khẩu phải tuân thủ quy định về giảm khí thải carbon trong quá trình sản xuất. Điều này đặt ra áp lực không nhỏ đối với các ngành chế tạo chế biến của Việt Nam, vốn vẫn sử dụng năng lượng thâm dụng carbon.

Xu hướng tiêu dùng xanh đang mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam tham gia vào các thị trường giá trị cao. Theo các báo cáo quốc tế, thị trường hàng hóa thân thiện với môi trường, từ thực phẩm hữu cơ đến các sản phẩm công nghệ xanh, được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 8-10% mỗi năm trong giai đoạn tới.

Các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, vật liệu tái chế, và sản phẩm thân thiện với môi trường có tiềm năng trở thành những ngành xuất khẩu chiến lược của Việt Nam. Hiện tại, tỷ trọng hàng hóa môi trường trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam còn khá thấp, chỉ khoảng 2%, đứng sau nhiều quốc gia ASEAN khác. Điều này cho thấy dư địa để phát triển trong lĩnh vực này vẫn rất lớn.

Để khai thác tiềm năng này, doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới, đồng thời tận dụng các hiệp định thương mại tự do để mở rộng thị trường cho sản phẩm xanh.

Năng lượng tái tạo đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thải carbon và cải thiện khả năng cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu. Việt Nam, với lợi thế về điều kiện tự nhiên, đã trở thành một trong những quốc gia đi đầu khu vực về phát triển năng lượng mặt trời và điện gió.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo trong sản xuất vẫn đang gặp nhiều thách thức, đặc biệt là chi phí đầu tư cao và hạn chế về hạ tầng truyền tải. Theo Quy hoạch Phát triển Điện 8 (PDP8), Việt Nam đặt mục tiêu tăng đáng kể tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng nguồn cung điện vào năm 2030.

Để thực hiện mục tiêu này, cần có sự hỗ trợ tài chính và chính sách từ phía nhà nước, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân vào các dự án năng lượng tái tạo. Sử dụng năng lượng sạch không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí dài hạn mà còn nâng cao khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường quốc tế.

Chuyển dịch sang xuất khẩu xanh đòi hỏi một chiến lược toàn diện và đồng bộ. Đầu tiên, Việt Nam cần thiết lập các tiêu chuẩn sản xuất xanh trong nước, phù hợp với các quy định quốc tế. Điều này giúp các doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn khi tiếp cận các thị trường khó tính.

Tiếp theo, cần cải thiện khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các khoản vay ưu đãi và quỹ đầu tư xanh. Những hỗ trợ này giúp doanh nghiệp dễ dàng triển khai các dự án đổi mới công nghệ và giảm phát thải.

Cuối cùng, cần xây dựng hệ sinh thái hợp tác giữa doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức quốc tế. Việc kết nối này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển giao công nghệ mà còn giúp quảng bá hình ảnh hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Việt Nam đang ở thời điểm quan trọng để định hình tương lai của mình trong nền kinh tế xanh toàn cầu. Việc chuyển đổi sang xuất khẩu xanh không chỉ giúp đáp ứng các yêu cầu mới của thị trường quốc tế mà còn tạo ra những lợi ích lâu dài về kinh tế, xã hội và môi trường.

Chỉ khi các doanh nghiệp và chính phủ cùng phối hợp để thực hiện những thay đổi căn bản, Việt Nam mới có thể nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, và định vị mình như một quốc gia tiên phong trong phát triển bền vững. Sự chuyển dịch này không chỉ là điều kiện để hội nhập quốc tế mà còn là con đường để Việt Nam bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho thế hệ tương lai.

Hải Yến