Đổi mới sáng tạo trong công nghiệp: Tương lai Việt Nam trên bản đồ thế giới
Công nghệ - Ngày đăng : 08:00, 10/02/2025
Vai trò của đổi mới sáng tạo trong công nghiệp hiện đại
Đổi mới sáng tạo (ĐMST) đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong quá trình phát triển công nghiệp của các quốc gia. Những đột phá về công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), in 3D, và blockchain đã làm thay đổi cách các doanh nghiệp sản xuất, phân phối và tiếp cận thị trường. Ví dụ, Đức đã ứng dụng công nghiệp 4.0 để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đưa quốc gia này trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu hàng đầu thế giới.
Tại Việt Nam, ĐMST trong công nghiệp không chỉ dừng lại ở việc nâng cao năng suất lao động, mà còn giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp nặng, như sản xuất thép, hóa chất và năng lượng, đang áp dụng tự động hóa và dữ liệu lớn để tối ưu hóa quy trình sản xuất.
Trong khi đó, ngành công nghiệp nhẹ, đặc biệt là sản xuất hàng tiêu dùng và thực phẩm, đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các mô hình bền vững hơn, sử dụng công nghệ xanh để giảm thiểu tác động đến môi trường. Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Nghị quyết 57: Động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo công nghiệp
Nghị quyết 57 đặt ĐMST vào trung tâm chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia, coi đây là giải pháp để Việt Nam "đi tắt, đón đầu" trong kỷ nguyên mới.
Đồng thời, các ngành công nghiệp trọng điểm như công nghệ thông tin, sản xuất vật liệu mới, năng lượng tái tạo và y sinh học được ưu tiên đặc biệt. Những lĩnh vực này không chỉ có tiềm năng tăng trưởng cao mà còn có khả năng tạo ra những sản phẩm công nghệ đột phá, giúp Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Một điểm sáng trong chính sách là sự ra đời của các quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ hỗ trợ ĐMST, được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng như các start-up công nghệ, thực hiện các dự án đổi mới.
Thách thức và giải pháp trong đổi mới sáng tạo công nghiệp
Dù ĐMST đang mang lại những tín hiệu tích cực, ngành công nghiệp Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn.
Thứ nhất, hệ thống pháp lý và chính sách hỗ trợ ĐMST còn chưa đồng bộ. Nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng thủ tục đăng ký bản quyền công nghệ và xin cấp vốn cho các dự án nghiên cứu còn phức tạp và mất nhiều thời gian. Việc cải cách thể chế và đơn giản hóa thủ tục hành chính là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy ĐMST trong ngành công nghiệp.
Thứ hai, năng lực nhân sự là một hạn chế lớn. Trong khi nhu cầu về kỹ sư công nghệ cao và chuyên gia R&D ngày càng tăng, hệ thống đào tạo hiện tại vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Chính phủ cần tập trung vào việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua các chương trình liên kết với doanh nghiệp và tổ chức quốc tế.
Thứ ba, sự thiếu hụt vốn đầu tư cho R&D cũng là một rào cản đáng kể. Mặc dù ngân sách nhà nước cho KH&CN đã tăng, nhưng mức độ tham gia của khu vực tư nhân vẫn còn hạn chế. Các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, và cơ chế đầu tư công - quản trị tư cần được triển khai mạnh mẽ để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào ĐMST.
Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học. Chỉ khi những rào cản hiện tại được tháo gỡ, cùng với sự đầu tư hiệu quả vào nhân lực và công nghệ, Việt Nam mới có thể xây dựng một nền công nghiệp hiện đại, sáng tạo và bền vững, sẵn sàng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.