Sự lên ngôi của robotics và xử lý vật liệu tự động

Trong bối cảnh đó, robot và hệ thống xử lý vật liệu tự động đã trở thành “nhân viên then chốt” trong các trung tâm kho vận thông minh. Không biết mệt mỏi, làm việc 24/7 và được điều phối bởi thuật toán tối ưu, thế hệ robot hiện đại đang định nghĩa lại toàn bộ quy trình logistics từ kho đến cửa.

Tổng quan Robotics 24/7 & ứng dụng trong kho
Robot trong ngành logistics không còn là viễn cảnh tương lai mà đã hiện diện trong mọi công đoạn của chuỗi cung ứng hiện đại. Từ hệ thống băng chuyền tự động, robot chọn hàng (picking robot), robot vận chuyển (AMR – Autonomous Mobile Robots), đến cánh tay robot đóng gói và pallet hóa – tất cả đều vận hành liên tục, phối hợp nhịp nhàng dưới sự điều khiển của phần mềm quản lý kho (WMS) và trí tuệ nhân tạo.

Các trung tâm phân phối lớn đã tích hợp hệ thống robot theo mô hình goods-to-person, trong đó robot sẽ “đem sản phẩm tới người” thay vì để nhân viên đi tìm sản phẩm. Điều này giúp giảm thời gian thao tác, tăng độ chính xác và giảm tỷ lệ sai sót trong đơn hàng. Robot có thể hoạt động liên tục trong điều kiện ánh sáng thấp, nhiệt độ ổn định và không cần nghỉ giải lao – tạo nên một hệ thống logistics hoạt động không ngừng nghỉ.

Công nghệ automation tối ưu hoá thời gian giao hàng và độ chính xác – giúp doanh nghiệp rút ngắn lead time và nâng cao trải nghiệm khách hàng trong thương mại điện tử.

Đầu tư vs ROI: cân nhắc tài chính
Tuy nhiên, bài toán ứng dụng robot không thể chỉ nhìn từ góc độ kỹ thuật. Chi phí đầu tư ban đầu cho một hệ thống robot kho vận thường rất cao – bao gồm phần cứng, phần mềm, tích hợp hệ thống và đào tạo nhân sự. Một doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể phải chi từ vài trăm ngàn đến hàng triệu USD để xây dựng một hệ thống tự động hóa cơ bản.

Vấn đề là thời gian hoàn vốn (ROI) phụ thuộc rất lớn vào quy mô hoạt động, tần suất đơn hàng và mức độ tối ưu trong quy trình hiện hữu. Với doanh nghiệp có mật độ đơn hàng cao, sai sót nhiều và chi phí lao động lớn, việc áp dụng robot sẽ giúp tiết kiệm chi phí vận hành rõ rệt sau 2–3 năm. Ngược lại, nếu chưa đạt đến ngưỡng quy mô tối ưu, đầu tư này có thể trở thành gánh nặng tài chính hoặc bị sử dụng dưới công suất.

Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang chọn mô hình “robot-as-a-service” – thuê robot theo giờ hoặc theo khối lượng công việc, để giảm thiểu chi phí đầu tư ban đầu và linh hoạt về mặt vận hành.

Case từ Amazon Robotics, JD.com
Amazon là tên tuổi tiêu biểu cho việc ứng dụng robot vào vận hành logistics. Sau khi mua lại công ty Kiva Systems và đổi tên thành Amazon Robotics, hãng này đã triển khai hơn 750.000 robot trong các kho hàng tại Mỹ, châu Âu và châu Á. Robot của Amazon giúp xử lý hàng triệu đơn mỗi ngày, giảm thời gian xử lý đơn hàng từ 90 phút xuống dưới 30 phút.

Tại Trung Quốc, JD.com – đối thủ của Alibaba – đã xây dựng “kho hàng không người” với hơn 1.000 robot phối hợp theo thời gian thực. Từ khi đơn hàng được ghi nhận đến lúc rời khỏi kho chỉ mất dưới 20 phút, với tỷ lệ sai sót gần như bằng 0. JD.com cũng là đơn vị đầu tiên tại châu Á ứng dụng xe giao hàng tự động (AGV) chạy ngoài trời trong bán kính 5km.

Các bài học từ Amazon và JD.com cho thấy rằng robot không chỉ là công cụ tăng năng suất, mà còn là nhân tố cốt lõi trong chiến lược giao hàng nhanh, tối ưu kho vận và nâng cao năng lực cạnh tranh trong thương mại điện tử.

Sự lên ngôi của robotics trong logistics không đơn thuần là xu hướng công nghệ, mà là một bước chuyển hóa toàn diện về cách doanh nghiệp tư duy và tổ chức vận hành. Robot không thay thế con người, mà thay thế những công đoạn lặp đi lặp lại, dễ sai sót và không tạo ra giá trị gia tăng – để con người tập trung vào các vai trò chiến lược như phân tích dữ liệu, tối ưu hệ thống và cải tiến trải nghiệm khách hàng.

Tác giả tin rằng doanh nghiệp Việt Nam cần mạnh dạn tiếp cận công nghệ tự động hóa, từ quy mô nhỏ đến lớn, từ thuê ngoài đến đầu tư nội bộ. Khi tốc độ và độ chính xác là yếu tố quyết định trong chuỗi cung ứng hiện đại, ai đầu tư sớm vào robot, người đó sẽ có lợi thế bứt tốc trên đường đua logistics toàn cầu.

Trung Kiên