Biển Đỏ dậy sóng: Những tuyến đường thay thế và cuộc cách mạng chuỗi cung ứng toàn cầu

Khi các vụ tấn công tàu thương mại tại Biển Đỏ ngày càng dữ dội, ngành vận tải biển thế giới đang trải qua một cơn địa chấn thực sự. Những con tàu rời xa kênh đào Suez không đơn thuần là né tránh rủi ro mà đang mở ra một trật tự mới – nơi chuỗi cung ứng không chỉ cần nhanh, mà còn phải biết sống sót giữa những biến động toàn cầu.

Biển Đỏ: Từ lợi thế thành “tử huyệt”

Kênh đào Suez từng là biểu tượng tối ưu cho hành trình giữa châu Á và châu Âu, rút ngắn hàng nghìn hải lý, tiết kiệm hàng triệu USD chi phí vận hành. Thế nhưng giờ đây, mỗi hải lý đi qua vùng Biển Đỏ lại đi kèm nỗi lo an ninh, với những vụ tấn công bằng drone, xuồng cao tốc, thậm chí tên lửa hành trình. Các hãng vận tải lớn không còn đủ kiên nhẫn hay liều lĩnh để giữ lộ trình cũ. Chi phí bảo hiểm chiến tranh tăng vọt, rủi ro gián đoạn chuỗi lạnh trở nên không thể kiểm soát. Hàng hóa bị chậm trễ, hệ thống logistics toàn cầu bắt đầu khựng lại.

Vòng Mũi Hảo Vọng: Bắt buộc nhưng tiềm năng?

Giải pháp thay thế gần như duy nhất hiện nay là vòng qua Mũi Hảo Vọng – tuyến đường dài hơn, đắt đỏ hơn nhưng an toàn hơn. Mỗi chuyến đi qua đây kéo dài thêm từ 10 đến 14 ngày, chi phí nhiên liệu đội lên từ 10–20%. Tuy nhiên, lựa chọn này lại mở ra những cơ hội mới: hệ thống cảng trung chuyển tại châu Phi bắt đầu "nóng lên", các trung tâm như Durban, Walvis Bay hay Lomé trở thành điểm chiến lược. Không chỉ là "né tránh", tuyến đường này dường như đang hình thành một lưới vận tải mới – nơi châu Phi đóng vai trò kết nối.

Chi phí logistics tăng, người tiêu dùng trả giá

Khi các con tàu rẽ khỏi Suez, tác động không chỉ dừng lại ở biểu đồ vận tải. Chuỗi giá trị toàn cầu bắt đầu rung chuyển. Từ hàng điện tử, dược phẩm, đến nông sản – tất cả đều bị kéo chậm lại. Giá nhiên liệu tăng, hàng tiêu dùng leo thang, các nhà bán lẻ châu Âu buộc phải thắt chặt nguồn cung. Một số chuỗi siêu thị tại Đức và Hà Lan đã phải đẩy lịch dự trữ hàng Tết lên sớm hơn 2 tháng. Ngành ô tô châu Á đối mặt nguy cơ đình trệ vì thiếu linh kiện. Cơn chấn động từ Biển Đỏ đã lan khắp mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng toàn cầu, từ cảng biển tới siêu thị, từ container đến hộp cơm gia đình.

Linh hoạt là năng lực sống còn mới của logistics

Trong bối cảnh không còn chỗ cho sự chắc chắn, các hãng vận tải và doanh nghiệp chuỗi cung ứng đang gấp rút tái cấu trúc toàn bộ hệ thống của mình. Việc xoay trục không chỉ là phản ứng tạm thời, mà là động thái cho một mô hình vận hành mới – nơi linh hoạt được xem là chỉ số sống còn.

Các hãng lớn bắt đầu chuyển từ chiến lược “tuyến cố định” sang “mạng lưới đàn hồi”, với khả năng xoay tuyến, chia lộ trình và tận dụng cảng thay thế. Công nghệ theo dõi hành trình theo thời gian thực và dự báo rủi ro được tích hợp chặt chẽ hơn bao giờ hết. Một số liên minh vận tải đang hình thành những "mạng lưới mở", nơi các bên cùng chia sẻ tàu, chia sẻ dữ liệu và phối hợp điều hành. Những gì đang diễn ra là một cuộc cách mạng âm thầm nhưng mạnh mẽ: thay vì tối ưu hoá từng mắt xích, ngành logistics đang học cách vận hành toàn bộ hệ sinh thái trong trạng thái bất định.

Không ai có thể dự đoán tương lai, nhưng điều chắc chắn là: các hệ thống chuỗi cung ứng trong tương lai sẽ không thể tồn tại nếu thiếu đi khả năng đàn hồi và thích nghi. Biển Đỏ có thể tiếp tục dậy sóng – nhưng những ai biết chèo lái trong giông bão sẽ là những người vươn xa nhất.

Phong Lê