FedEx chuyển hướng sang hàng hóa chuyên chở: “Cú rẽ” chiến lược trong kỷ nguyên hậu tốc độ
Thời sự - Logistics - Ngày đăng : 08:00, 21/08/2025
Khi tốc độ không còn là “vũ khí” duy nhất
Trong hơn 50 năm hoạt động, FedEx đã xây dựng thương hiệu dựa trên cam kết “đến nơi vào sáng hôm sau” (overnight delivery). Tuy nhiên, bối cảnh năm 2025 đã thay đổi: nhu cầu giao siêu tốc giảm, trong khi chi phí vận hành, đặc biệt là nhiên liệu và bảo trì đội bay, tăng mạnh.
Theo báo cáo tài chính quý II/2025, biên lợi nhuận của dịch vụ overnight giảm gần 2,1 điểm % so với cùng kỳ, chủ yếu do lượng đơn hàng cao cấp giảm và áp lực giảm giá từ đối thủ. Trong khi đó, mảng hàng hóa deferred – tuy giao hàng chậm hơn 1–3 ngày lại cho biên lợi nhuận cao hơn, nhất là với các mặt hàng giá trị cao, trọng lượng lớn như dược phẩm, linh kiện ô tô, máy móc.
Mạng “Purple” và “Orange” – hai thế giới khác biệt
Trong hệ thống FedEx, mạng Purple phục vụ chuyển phát nhanh bằng đội bay tối ưu cho tốc độ, khai thác các trung tâm trung chuyển khổng lồ như Memphis (Mỹ) hay Paris-Charles de Gaulle (Pháp). Đây là mạng lưới tốn kém, yêu cầu thời gian quay vòng máy bay cực ngắn và chi phí nhân sự cao.
Ngược lại, mạng Orange chuyên phục vụ hàng hóa deferred. Máy bay được khai thác với tải trọng tối ưu hơn, lịch trình linh hoạt, cho phép tối đa hóa hệ số sử dụng tải trọng (load factor) và giảm chi phí nhiên liệu trên mỗi tấn hàng.
Quyết định điều chuyển Boeing 777 từ Purple sang Orange là minh chứng cho việc FedEx đang tái cân bằng nguồn lực, ưu tiên lợi nhuận dài hạn thay vì bám chặt vào tốc độ bằng mọi giá.
Tác động với thị trường Việt Nam
Việt Nam là một trong những điểm đến quan trọng của FedEx tại Đông Nam Á, đặc biệt với các tuyến TP.HCM – Memphis và Hà Nội – Paris thông qua hub trung gian.
Sự chuyển hướng sang mảng hàng hóa deferred có thể mang lại 3 tác động lớn:
Cơ hội xuất khẩu hàng đặc thù: Các ngành như dược phẩm, thiết bị y tế, linh kiện điện tử có thể tận dụng dịch vụ mới với chi phí hợp lý hơn nhưng vẫn đảm bảo tiêu chuẩn bảo quản và thời gian giao hợp lý.
Áp lực với dịch vụ nội địa tốc độ cao: Nếu FedEx giảm ưu tiên cho mạng overnight, thị trường nội địa Việt Nam sẽ cần các doanh nghiệp khác lấp khoảng trống dịch vụ siêu tốc, đặc biệt cho thương mại điện tử cao cấp.
Cạnh tranh slot và giá vận tải: Việc điều chỉnh đội bay có thể làm thay đổi lịch bay tại các sân bay trọng điểm như Nội Bài và Tân Sơn Nhất, ảnh hưởng đến khả năng đặt chỗ (booking) của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Xu hướng toàn cầu: Từ tốc độ sang tối ưu hiệu suất
FedEx không phải hãng duy nhất điều chỉnh chiến lược. DHL và UPS cũng đang đầu tư mạnh vào mảng hàng hóa deferred và charter chuyên dụng. Nguyên nhân chính:
Chi phí nhiên liệu tăng: Giá nhiên liệu hàng không (Jet A-1) trong quý II/2025 vẫn ở mức cao hơn 18% so với trung bình 5 năm.
Thị trường overnight bão hòa: Khách hàng cá nhân ngày càng chấp nhận thời gian giao dài hơn nếu đổi lại được giá thấp hơn.
Hàng đặc thù tăng trưởng: Ngành dược phẩm, thiết bị công nghiệp và hàng dễ hỏng yêu cầu giải pháp vận tải chuyên biệt hơn là tốc độ tối đa.
Xu hướng này đồng nghĩa với việc mạng lưới logistics toàn cầu đang dịch chuyển sang tối ưu hóa hiệu suất – chi phí – độ tin cậy, thay vì chỉ chạy đua về thời gian.
Việt Nam cần chuẩn bị gì cho “cú rẽ” của ngành?
Để tận dụng cơ hội từ xu hướng này, Việt Nam cần tập trung vào 4 hướng chính:
Đầu tư hạ tầng kho bãi chuyên dụng: Kho lạnh đạt chuẩn GDP (Good Distribution Practice) cho dược phẩm, khu vực xử lý hàng quá khổ cho máy móc, thiết bị.
Tối ưu kết nối đa phương thức: Liên kết đường bộ – đường sắt – đường hàng không để rút ngắn thời gian vận chuyển nội địa trước khi hàng lên máy bay.
Xây dựng năng lực charter: Khuyến khích doanh nghiệp logistics Việt Nam hợp tác thuê chuyến quốc tế phục vụ hàng đặc thù, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào các hãng nước ngoài.
Đào tạo nhân lực xử lý hàng đặc biệt: Kỹ năng đóng gói, bảo quản, kiểm định an toàn cho hàng hóa giá trị cao.
Tác động dài hạn, khi “tốc độ” chỉ còn là một tùy chọn
Nếu chiến lược của FedEx thành công, rất có thể nhiều hãng vận tải khác sẽ đi theo con đường tương tự, khiến dịch vụ overnight trở thành một phân khúc hẹp, tập trung vào khách hàng siêu cao cấp.
Ngược lại, phần lớn hàng hóa sẽ dịch chuyển sang dịch vụ deferred hoặc charter chuyên dụng, nơi chi phí hợp lý hơn, khả năng tùy chỉnh cao hơn và phù hợp với xu hướng tiêu dùng mới.
Đây cũng có thể là cơ hội để Việt Nam phát triển các tuyến bay hàng hóa khu vực với thời gian giao hợp lý, làm bàn đạp để kết nối với mạng lưới deferred toàn cầu.
Không phải chậm lại, mà là khôn ngoan hơn
Bước đi chuyển hướng của FedEx không đơn thuần là “giảm tốc”, mà là tái định vị giá trị trong chuỗi cung ứng hàng không: từ chỗ tập trung tuyệt đối vào tốc độ, sang khai thác tối đa lợi thế về chi phí, hiệu suất và dịch vụ hàng đặc thù.
Với Việt Nam, đây là lời cảnh báo và cũng là lời mời gọi: nếu muốn trở thành mắt xích quan trọng trong mạng lưới logistics toàn cầu, cần nhanh chóng điều chỉnh chiến lược, đầu tư hạ tầng, nâng cao năng lực vận hành và nắm bắt xu hướng vận tải mới. Chỉ khi đó, chúng ta mới không bị bỏ lại phía sau trong “cuộc chơi” đã bước sang một chương mới.