Năng lượng xanh: Trụ cột chiến lược của TP. Hồ Chí Minh

Điện gió ngoài khơi – mũi nhọn tỷ đô

Trong bức tranh năng lượng của Việt Nam giai đoạn 2024–2025, điện gió ngoài khơi nổi lên như một “ngôi sao mới” với tiềm năng khổng lồ. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có thể phát triển tới 475–1.000 GW điện gió ngoài khơi – một con số vượt trội so với nhiều quốc gia trong khu vực. Vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu cũ, nay thuộc TP. Hồ Chí Minh, được đánh giá là một trong những khu vực lý tưởng nhất nhờ đường bờ biển dài, ít bão, tốc độ gió trung bình 8–10 m/s ở độ cao 100 m và nền địa chất vững chắc, phù hợp cho các trụ điện gió ngoài khơi công suất lớn.

Trong vài năm qua, hàng loạt tập đoàn quốc tế đã ngỏ ý muốn đầu tư vào các dự án gió ngoài khơi tại khu vực này. Đặc biệt, dự án điện gió ngoài khơi HBRE Vũng Tàu công suất 500 MW đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, với tổng vốn gần 500 triệu USD. Nếu đi vào vận hành, dự án không chỉ góp phần cung ứng hàng tỷ kWh điện sạch mỗi năm mà còn bổ sung hàng chục ngàn tỷ đồng vào ngân sách, đồng thời tạo ra hàng ngàn cơ hội việc làm chất lượng cao cho lao động kỹ thuật tại địa phương.

Trong bối cảnh Quy hoạch điện VIII điều chỉnh năm 2024 đã nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo (không kể thủy điện) lên 36% tổng công suất năm 2030 và 74–75% vào năm 2050, việc Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây đẩy mạnh điện gió ngoài khơi trở thành bước đi chiến lược. Đây sẽ là nguồn lực xanh dồi dào, bổ sung cho nhu cầu phát triển bền vững của toàn bộ vùng đô thị mới.

Năng lượng mặt trời và điện khí LNG – đôi cánh xanh của công nghiệp

Bên cạnh tiềm năng gió biển, Bà Rịa – Vũng Tàu cũ còn sở hữu lợi thế lớn trong phát triển năng lượng mặt trời và điện khí LNG. Nhiều dự án điện mặt trời quy mô từ vài chục đến hàng trăm MW đã được đưa vào vận hành, cung cấp hàng nghìn MWh điện sạch mỗi năm cho hệ thống. Đặc biệt, Tổ hợp Dầu khí Long Sơn (LSP) với tổng vốn hơn 5,5 tỷ USD đã được tái khởi động năm 2025 và bổ sung thêm 500 triệu USD đầu tư, khẳng định vai trò hạt nhân của ngành công nghiệp năng lượng mới cho TP. Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, Bà Rịa – Vũng Tàu cũ còn phát triển các dự án nhà máy điện khí LNG quy mô lớn tại thị xã Phú Mỹ, góp phần bổ sung nguồn điện sạch cho toàn bộ vùng Đông Nam Bộ. Điều này không chỉ hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng mà còn tạo môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp sản xuất công nghệ cao – vốn yêu cầu nguồn điện ổn định và thân thiện môi trường – yên tâm đầu tư.

Liên kết lưới điện – bảo đảm an ninh năng lượng

Trong bối cảnh TP. Hồ Chí Minh mới mở rộng, nhu cầu điện năng dự kiến sẽ tăng 8–9% mỗi năm đến năm 2030, nhất là tại các khu công nghiệp công nghệ cao ở Bình Dương cũ, các khu logistics tại Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây và hệ thống dịch vụ đô thị ở trung tâm TP. HCM. Điều này đặt ra bài toán cấp bách về an ninh năng lượng và yêu cầu một hạ tầng truyền tải hiện đại, đồng bộ.

Không chỉ vậy, các khu công nghiệp mới ở Phú Mỹ, Cái Mép, Long Sơn được quy hoạch gắn liền với các trạm biến áp, kho cảng và khu logistics, tạo nên một hệ sinh thái năng lượng – công nghiệp – dịch vụ khép kín. Khi hạ tầng năng lượng đồng bộ, TP. Hồ Chí Minh sẽ có đủ nguồn lực để đáp ứng nhu cầu sản xuất, thương mại, cũng như bảo đảm tính ổn định cho quá trình phát triển đô thị thông minh và kinh tế xanh.

Hướng tới trung tâm năng lượng xanh khu vực

Sự hợp nhất giữa TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu cũ và Bình Dương cũ tạo nên một “cực tăng trưởng năng lượng” hiếm có trong khu vực. Không chỉ là trung tâm cảng biển quốc tế tại Cái Mép – Thị Vải, vùng đất này còn có thể trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của Đông Nam Á.

Tầm nhìn đến năm 2050, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu năng lượng tái tạo chiếm trên 70% cơ cấu nguồn, giảm mạnh sự phụ thuộc vào than đá và nhiên liệu hóa thạch. Song song với điện gió ngoài khơi và điện mặt trời, các dự án điện khí LNG, thủy điện nhỏ và năng lượng sinh khối từ rừng trồng – chất thải nông nghiệp cũng được thúc đẩy, tạo nên một bức tranh năng lượng đa dạng, bền vững và thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, Cái Mép Hạ đang trong quá trình phát triển thành Trung tâm dịch vụ – công nghiệp – logistics và năng lượng liên vùng, nơi hội tụ dòng vốn quốc tế từ Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, châu Âu. Đây là cơ hội vàng để TP. Hồ Chí Minh mới không chỉ cung cấp năng lượng xanh cho toàn vùng Đông Nam Bộ mà còn xuất khẩu điện tái tạo, sản phẩm hóa dầu sạch và công nghệ năng lượng ra thế giới.

Năng lượng tái tạo đang trở thành “mạch máu xanh” nuôi dưỡng sự phát triển dài hạn của TP. Hồ Chí Minh mới. Với nền tảng công nghiệp năng lượng từ Bà Rịa – Vũng Tàu cũ, sự cộng hưởng của Bình Dương trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, vị thế cửa ngõ quốc tế của cảng Cái Mép – Thị Vải, thành phố đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá.

Trong giai đoạn tới, nếu tiếp tục phát huy chính sách linh hoạt, thu hút đầu tư chiến lược và giữ vững cam kết phát triển bền vững, TP. Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể trở thành thủ phủ năng lượng xanh của khu vực, đồng thời là hạt nhân quan trọng đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển xanh, hiện đại và toàn cầu hóa.

Minh Long