Côn Đảo – Đặc khu biển đảo, trung tâm du lịch sinh thái quốc tế

Quy hoạch đặc khu Côn Đảo – tầm nhìn 2045

Côn Đảo được quy hoạch chung xây dựng điều chỉnh đến năm 2045 với tầm nhìn phát triển thành khu du lịch văn hóa – lịch sử – sinh thái – tâm linh cấp quốc gia, tầm cỡ khu vực và quốc tế, bảo tồn hệ sinh thái rừng nguyên sinh, biển đảo, đất ngập nước.

Trong quy hoạch này, vùng dành cho bảo tồn gồm đảo chính, các bãi tắm nhỏ và vài đảo vệ tinh được bảo vệ nghiêm ngặt, vùng phát triển du lịch – đô thị nghỉ dưỡng nằm trong khu trung tâm Côn Sơn, khu di tích lịch sử – nhà tù Côn Đảo, các khu cư dân cải tạo và khu nghỉ dưỡng mới.

Việc lập đồ án quản lý, phát triển quy hoạch Côn Đảo vừa đoạt giải Đặc biệt Giải thưởng Quy hoạch đô thị quốc gia 2024 với những giải pháp hiện đại, tôn trọng thiên nhiên và lịch sử, khai thác cảnh quan, mặt nước, quảng trường ven biển, cây xanh, hạn chế bê tông hóa và duy trì không gian mở là trọng tâm của chiến lược phát triển. Quy hoạch hạ tầng đi đôi với bảo tồn; những đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù – ưu đãi đầu tư, ưu đãi quản lý di tích lịch sử và môi trường, ưu đãi thu hút nhân lực chất lượng cao được xem như điều kiện không thể thiếu để thực thi đúng tầm nhìn.

Du lịch xanh – Di sản lịch sử và thiên nhiên

Côn Đảo vốn có di tích lịch sử – tâm linh như nhà tù Côn Đảo, Nghĩa trang Hàng Dương, Miếu Bà Phi Yến và cảnh quan thiên nhiên hoang sơ như Vườn quốc gia, rạn san hô, rừng nguyên sinh – những yếu tố vốn có để phát triển du lịch xanh chất lượng cao.

Các lễ hội văn hóa tâm linh hàng năm được tổ chức quy mô hơn, kết hợp với hoạt động biểu diễn nghệ thuật, ẩm thực – đặc sản địa phương – để nâng cao trải nghiệm du lịch. Việc quản lý môi trường được đặt lên hàng đầu, các mô hình hạn chế nhựa dùng một lần, thu gom rác thải du lịch, xử lý nước thải và thoát nước được quy hoạch đồng bộ; cộng đồng dân cư nuôi nghề biển – nhà nghỉ homestay – hướng dẫn viên sinh thái được đào tạo để giữ gìn giá trị bản địa. Bà Rịa – Vũng Tàu cũ và TP. HCM mới đặt mục tiêu đến năm 2030 đón khoảng 1,0–1,2 triệu du khách/năm, trong đó khoảng 40% là khách quốc tế, và đến năm 2045 con số này có thể lên 1,7–2,0 triệu lượt nếu hạ tầng phục vụ – sản phẩm dịch vụ du lịch được nâng cấp.

Hạ tầng hàng không, cảng biển – mở rộng cửa ngõ biển Đông

Cảng hàng không Côn Đảo hiện tại có đường băng dài khoảng 1.800m, nhà ga hành khách và các phương tiện dịch vụ cơ bản; nhu cầu du lịch tăng mạnh trong mùa cao điểm, tháng 5–6/2025 lượt khách qua đường hàng không tại Côn Đảo đạt gần 100.000 lượt, hơn 845 chuyến bay hai chiều – tăng gần 9–10% so cùng kỳ năm trước. Chính phủ đã giao Bộ Giao thông Vận tải rà soát phương án đầu tư tổng thể sân bay Côn Đảo với công suất phục vụ khoảng 2 triệu hành khách/năm vào năm 2030, mở rộng đường cất hạ cánh, nâng cấp nhà ga, và nghiên cứu phương án lấn biển để mở rộng diện tích sân bay.

Cùng với sân bay, cảng biển Bến Đầm được định hướng phát triển để phục vụ cả du lịch và hàng hóa – khai thác tuyến thủy, hợp tác các tuyến tàu cao tốc kết nối với Vũng Tàu, TP. HCM và các tỉnh ven biển; phương thức vận chuyển bằng đường thủy được phát triển để giảm áp lực cho đường bộ, đặc biệt trong mùa du lịch và bảo đảm kết nối liên đảo. Việc nâng cấp sân bay và cảng biển song song với quy hoạch du lịch xanh sẽ mở rộng cửa ngõ biển Đông, tăng khả năng kết nối quốc tế và đảm bảo an ninh – quốc phòng trong khu vực.

Côn Đảo trong chuỗi liên kết du lịch quốc tế

Với vị trí quần đảo 16 hòn, diện tích nổi khoảng 76 km², cách TP. HCM khoảng 230km đường biển, Côn Đảo nằm trên hành lang biển Đông, có lợi thế địa lý để trở thành trung tâm du lịch sinh thái biển đảo quốc tế nối các tuyến tour trong Đông Nam Á. Các hãng hàng không, hãng lữ hành quốc tế bắt đầu đưa Côn Đảo vào hành trình tour quốc tế từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Châu Âu… khi sân bay quốc tế được nâng cấp và tiêu chuẩn dịch vụ được cải thiện.

Du khách quốc tế tìm đến Côn Đảo không chỉ vì cảnh quan, bãi biển, san hô mà vì những trải nghiệm lịch sử, tâm linh giáo dục – một thái độ du lịch có chiều sâu hơn, bền vững hơn. Liên kết với các tuyến du lịch biển đảo khác như Phú Quốc, Cù Lao Chàm, Bali, Côn Đảo có thể hợp tác trong quảng bá quốc tế, phát triển tuyến du lịch đa điểm (multi-destination) để kéo dài thời gian lưu trú và chi tiêu du lịch.

Việc phát triển dịch vụ nghỉ dưỡng cao cấp, khu villas ven biển thấp tầng, homestay sinh thái, spa biển đảo và các sản phẩm du lịch văn hóa như ẩm thực, lễ hội truyền thống có thể tạo ra giá trị gia tăng lớn. Cảng biển và đường thủy nội địa, bến tàu cập cảng du lịch sẽ đóng vai trò quan trọng trong chuỗi logistics du lịch – vận chuyển khách và hàng hóa nhằm thúc đẩy chi tiêu du lịch và trao đổi văn hóa.

Côn Đảo – từ huyện đảo có lịch sử hào hùng và thiên nhiên hoang sơ đã bước vào thời kỳ mới với tư cách đặc khu kinh tế trực thuộc TP. Hồ Chí Minh, quy hoạch tầm nhìn đến năm 2045 đã và đang đặt nền móng cho một trung tâm du lịch sinh thái biển đảo quốc tế. Việc phát triển du lịch xanh, bảo tồn di sản lịch sử và thiên nhiên, nâng cấp sân bay – cảng biển, mở rộng kết nối quốc tế là những trụ cột thiết yếu. Khi các chính sách đặc thù, thu hút đầu tư quốc tế và cơ chế hành chính mới được triển khai đồng bộ, Côn Đảo sẽ không chỉ là điểm đến du lịch mà còn là hình mẫu của phát triển bền vững – nơi đô thị mở rộng không làm phai mờ giá trị mà khắc sâu bản sắc, nơi thương mại, du lịch và văn hóa hội tụ để định hình hình ảnh TP. Hồ Chí Minh mang tầm quốc tế, giàu bản sắc và sống xanh.

Hoàng Vân