Hồng Hải & kênh Panama kéo dài: vẽ lại bản đồ tuyến vận tải

Trong bối cảnh ấy, doanh nghiệp buộc phải tái cấu hình toàn bộ chiến lược: từ tồn kho, lựa chọn cảng, cho đến hợp đồng vận tải và bảo hiểm rủi ro, nếu không muốn bị động trước các cú sốc toàn cầu ngày càng dồn dập.

Khi lead time phình to: tồn kho & OTIF chịu áp lực

“Lead time” – thời gian từ khi đặt hàng đến khi hàng tới kho – vốn là chỉ số sống còn của chuỗi cung ứng. Với tuyến biển bị kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, toàn bộ hệ thống dự báo và phân bổ hàng hóa đều bị xô lệch. Điều này trực tiếp gây áp lực lên chỉ số hoàn thành đơn hàng đúng hạn và đầy đủ (OTIF), một thước đo uy tín của doanh nghiệp với khách hàng.

Để giảm sốc, nhiều công ty buộc phải tăng mức tồn kho an toàn. Tuy nhiên, nếu tăng ồ ạt và thiếu phân loại, chi phí lưu kho và vòng quay vốn sẽ đội lên gấp bội. Bài toán đặt ra là: chỉ nên gia tăng tồn kho đệm cho những mặt hàng có rủi ro cao và ảnh hưởng lớn đến doanh thu, thay vì “ôm tràn lan” mọi loại sản phẩm.

Đa tuyến & chia sẻ rủi ro với nhà vận tải

Trong bối cảnh biến động, “không để trứng vào một giỏ” là nguyên tắc sống còn. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải thiết kế mạng lưới đa tuyến: vừa duy trì tuyến biển truyền thống, vừa dự phòng cảng thay thế, đồng thời thiết lập luân phiên các tuyến tránh khi cần.

Điều này đòi hỏi mối quan hệ đối tác mới với hãng tàu và đơn vị giao nhận. Hợp đồng vận tải không thể chỉ dựa vào mức giá, mà cần bổ sung các điều khoản linh hoạt: gắn giá cước với chỉ số thị trường, chia sẻ rủi ro khi tuyến bị gián đoạn, và có điều khoản chuyển mạch nhanh trong tình huống khẩn cấp. Sự hợp tác “đồng cam cộng khổ” giữa doanh nghiệp và nhà vận tải trở thành yếu tố quyết định sự bền vững của chuỗi cung ứng.

Ba yếu tố kết hợp chặt chẽ: (A) Tái thiết kế mạng lưới – thiết lập cảng dự phòng và tuyến luân phiên; (B) Chính sách tồn kho đệm – tập trung vào nhóm sản phẩm có rủi ro cao; (C) Hợp đồng vận tải linh hoạt – gắn với chỉ số thị trường và cơ chế chia sẻ rủi ro. Thêm vào đó là lớp kiểm soát cảnh báo sớm dựa trên dữ liệu hành trình tàu, thời tiết và an ninh hàng hải. Khi tam giác này được triển khai, doanh nghiệp vừa giảm sốc lead time, vừa duy trì OTIF cho khách hàng ưu tiên, lại tránh được tình trạng “chôn vốn” vào tồn kho không cần thiết.

Airfreight “đỡ sóng”: dùng thế nào cho khôn

Khi tuyến biển bị kéo dài, vận tải hàng không trở thành “phao cứu sinh”. Nhưng đây cũng là phương thức đắt đỏ, không thể áp dụng tràn lan. Vấn đề nằm ở chỗ: doanh nghiệp phải tính toán kỹ lưỡng xem lô hàng nào “đáng” chuyển sang đường không.

Nguyên tắc 80/20 cho thấy, chỉ khoảng 20% mặt hàng – chủ yếu là sản phẩm có biên lợi nhuận cao, nhu cầu khó dự báo, hoặc có nguy cơ mất doanh thu lớn – mới thực sự cần đến máy bay. Còn lại, sự phối hợp thông minh giữa đường biển, đường không và thậm chí đường sắt trên những hành lang ổn định sẽ giúp tối ưu chi phí mà vẫn duy trì tốc độ.

Không phải lúc nào tăng vận tải hàng không cũng “đắt mà đáng”. Doanh nghiệp nên áp dụng quy tắc 80/20: chỉ chọn nhóm hàng có biên lợi nhuận cao và rủi ro doanh thu lớn. Phối hợp vận tải Sea–Air qua trung chuyển tại các điểm như Trung Đông hoặc Đông Âu, kết hợp vận tải đường sắt ở những hành lang ổn định.

Quan trọng hơn, KPI cần được đặt theo “doanh thu cứu được” thay vì chỉ so sánh giá cước. Song song, đàm phán với hãng vận tải để bảo đảm có hiển thị lịch trình rõ ràng (ETA tin cậy) và cơ chế bồi thường minh bạch khi chậm trễ.

Bảo hiểm chuỗi cung ứng: công nghệ hóa điều khoản

Trong thời kỳ bất ổn, bảo hiểm chuỗi cung ứng không còn là “chi phí bắt buộc” mà trở thành công cụ chiến lược. Thay vì những hợp đồng truyền thống thiên về giấy tờ, doanh nghiệp đang tìm đến các giải pháp bảo hiểm tích hợp dữ liệu.

Ứng dụng công nghệ cho phép theo dõi hành trình hàng hóa theo thời gian thực, cập nhật rủi ro tức thì và tự động kích hoạt bồi thường khi có sự cố. Điều khoản minh bạch hơn, quy trình chi trả nhanh hơn, đồng nghĩa với việc giảm thiểu thiệt hại và tăng độ tin cậy của chuỗi cung ứng.

Thế giới vận tải biển đang bước vào giai đoạn “bình thường mới” với nhiều rủi ro bất định. Việc kéo dài thời gian vận chuyển qua Hồng Hải và kênh đào Panama buộc doanh nghiệp phải thay đổi tư duy: không chỉ loay hoay đối phó, mà phải chủ động vẽ lại toàn bộ bản đồ mạng lưới. Đa tuyến, tồn kho đệm thông minh, phối hợp đường vận tải đa dạng và bảo hiểm công nghệ hóa – tất cả cùng tạo thành nền tảng mới. Khi biết biến rủi ro thành lợi thế, doanh nghiệp sẽ đứng vững và thậm chí tăng tốc trong bối cảnh biến động toàn cầu.

Nhị Mai