Lịch tàu kém ổn định: phòng vệ thế nào trước “đòn gió” blank sailings?
Thời sự - Logistics - Ngày đăng : 09:47, 02/12/2025
Blank sailings là gì và chuỗi hiệu ứng ra sao?
Blank sailings (hủy chuyến) về bản chất là quyết định không triển khai một chuyến theo lịch công bố, hoặc bỏ một số cảng dừng trên tuyến; hệ quả tức thì là rollover (dồn hàng sang chuyến sau), kéo dài lead time, và spillover sang cửa ngõ khác. Khi lặp lại nhiều tuần, blank sailings tạo “sóng ngầm” khiến kế hoạch giao nhận bị xô lệch: cut-off thực tế bị kéo lùi, lịch phân phối trong nội địa rối loạn, còn chi phí lưu kho/lưu bãi âm thầm leo thang. Đáng chú ý, cường độ blank sailings không hẳn đồng đều giữa các tuyến: có giai đoạn Á-Âu chịu tác động mạnh hơn xuyên Thái Bình Dương, song tuần sau đó lại đảo chiều. Vì vậy, “điều trị” chỉ bằng cách chuyển hãng tàu nhiều khi không đủ; cần kết hợp cả thiết kế mạng lưới, chính sách tồn kho và điều khoản hợp đồng.
Phòng vệ vận hành: đệm thời gian, đa cửa ngõ, sea–air có chọn lọc
Lớp phòng vệ đầu tiên nằm ở cách tổ chức dòng chảy hàng hóa. Trước hết, thiết lập buffer lead time theo lane-tăng 5-10% so với mức chuẩn lịch sử - để hấp thu cú sốc trễ giao. Tiếp theo, áp dụng split discharge và đa cửa ngõ: thay vì dồn toàn bộ về một cảng chính, chia bớt về một cảng thứ cấp có hạ tầng vận chuyển nội địa chấp nhận được, giảm rủi ro “điểm đơn”. Với hàng lạnh, cần khóa slot reefer sớm hơn và theo dõi bảng cân đối container rỗng giữa các cảng “nóng”. Vào mùa doanh thu nhạy, cân nhắc sea-air hoặc intermodal đường sắt cho 5-10% khối lượng SKU chủ lực nhằm đảm bảo hạn giao; chi phí tăng thêm ở đoạn ngắn có thể rẻ hơn so với rủi ro đứt quãng doanh thu nếu trễ giao hàng loạt. Cuối cùng, chuẩn hoá checklist thay đổi tuyến/đổi tàu đột xuất: mẫu thông báo, quy trình đặt lại chỗ, trách nhiệm chi phí phát sinh… để không “rối” khi sự cố xảy ra.
Mỗi tuần: cập nhật số thông báo blank sailings 2-4 tuần tới; độ tin cậy lịch tàu theo hãng và theo tuyến; thời gian chậm trung bình của tàu đến (so với ETA cập nhật); tỉ lệ rollover của nhà vận chuyển; tình trạng container lạnh rỗng ở cảng đi/đến; “điểm nóng” tắc nghẽn cảng. Checklist hành động: nếu blank sailings vượt ngưỡng, chia cửa ngõ hoặc kích hoạt diversion; nếu delay kéo dài, cộng buffer lead time và điều chuyển 5-10% sang sea-air cho SKU nhạy.
Phòng vệ hợp đồng: SLA lịch tàu, bồi hoàn, quyền diversion
Lớp phòng vệ thứ hai nằm trong điều khoản pháp lý. Một SLA lịch tàu hiệu lực cần định nghĩa rõ “đúng giờ” trong biên ±X ngày tại POD, xác lập bồi hoàn dịch vụ khi rollover/hủy chuyến vượt ngưỡng, và yêu cầu minh bạch thông tin (thư hãng tàu, thông báo cảng) khi phát sinh chi phí. Điều khoản diversion/re-routing phải chỉ rõ sự kiện kích hoạt (bão, đình công, an ninh, tắc nghẽn), quy trình xin phép, mức phụ phí trần và phương thức chứng minh. Trong môi trường giá biến động hẹp, có thể ghép SLA với cơ chế điều chỉnh theo chỉ số (index-linked) để khi hãng tàu thay đổi lịch làm chi phí tăng, hai bên có “đường ray” thương lượng lại. Trọng tâm ở đây không phải “đòi bồi thường tối đa”, mà là làm rõ cách phân bổ rủi ro, giúp chuỗi vận hành không bị gián đoạn kéo dài.
Chọn “độ chắc lead time” thay vì chỉ “giá thấp nhất”
Khi giá cước thấp, cám dỗ cắt giảm thêm vài chục USD/FEU rất lớn. Nhưng chỉ cần một tuần rollover là mọi “tiết kiệm” có thể bị cuốn trôi bởi chi phí bến bãi, lưu kho, điều chỉnh tuyến nội địa và mất cơ hội bán hàng. Bài học là đặt ưu tiên vào độ chắc lead time, đặc biệt với SKU nhạy doanh thu; còn giá, hãy để mô hình pha trộn và “trigger” theo chỉ số giúp kiểm soát. Ở tầng chiến lược, doanh nghiệp nên vận hành bằng dashboard tuần: giá - reliability - blank sailings - container rỗng - SLA thực thi. Khi dữ liệu kết nối trực tiếp với điều khoản hợp đồng và checklist hành động, “đòn gió” blank sailings sẽ chỉ còn là biến số có thể quản trị, không phải rủi ro đánh úp.
Kỷ luật dữ liệu và hợp đồng là “đôi cánh” giúp doanh nghiệp vượt qua chu kỳ lịch tàu thất thường. Đừng truy cầu mức giá thấp nhất bằng mọi giá; hãy xây dựng một cấu trúc phòng vệ gồm buffer lead time phù hợp, đa cửa ngõ, phương án sea-air có chọn lọc, cùng SLA lịch tàu - diversion minh bạch. Khi hệ thống vận hành và hợp đồng nói cùng một “ngôn ngữ”, chuỗi cung ứng sẽ ít chao đảo hơn, còn biên lợi nhuận – doanh thu được giữ nhịp ổn định ngay cả trong mùa sóng gió.