Ăn miếng, trả miếng bằng thuế nhập khẩu

Ngày 14.12, bộ Thương mại Trung Quốc bất ngờ thông báo tăng thuế suất nhập khẩu đến 22% đối với các kiểu xe hơi lớn và xe thể thao đa dụng nhằm đáp trả việc “Mỹ phá giá, và trợ cấp” gây thiệt hại cho nền công nghiệp xe hơi Trung Quốc. Đây là động thái mới nhất trong những tranh cãi thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Năm 2009, Trung Quốc vượt qua Mỹ để là thị trường xe hơi lớn nhất thế giới, nhưng 70% thị phần cho các nhà sản xuất xe hơi Mỹ, châu Âu, Nhật và Hàn Quốc.

Trung Quốc là thị trường xe hơi lớn nhất thế giới, song 70% thị phần thuộc về các hãng của Mỹ, châu Âu, Nhật và Hàn Quốc.Ảnh: TL

Chủ yếu làm khó doanh nghiệp Mỹ

Trung Quốc vốn áp thuế nhập khẩu 25% cho xe hơi gia dụng nên phần lớn các hãng sản xuất xe hơi nước ngoài đã lập các xưởng sản xuất xe hơi ngay tại Trung Quốc. Kết quả là một chiếc Jeep Grand Cherokee có giá hơn 27.000 USD ở Mỹ, nhưng ở Trung Quốc có giá từ 85.000 USD trở lên.

BMW có các sản phẩm SUV X3, X5 và X6 sản xuất tại một nhà máy ở bang South Carolina, ghi nhận những mẫu xe của họ sẽ bị tác động với thuế suất vừa phải 2%, so với thuế suất 15% của Chrysler và 22% cho GM.

Hãng Ford cho biết sẽ không bị tác động bởi những thay đổi thuế, bởi vì họ đã lập tất cả các danh mục đầu tư xe hơi Trung Quốc ở địa phương, ngoại trừ kiểu xe Edge nhập khẩu từ Canada.

Công ty Chrysler không có nhà máy ở Trung Quốc nên doanh số xe hơi bán ra ở Trung Quốc chỉ là hàng nhập và rất thấp – chỉ 13.686 xe Jeep, 10.970 Dodge và 284 xe Chrysler trong mười tháng đầu năm nay.

Các loại thuế mới chủ yếu ảnh hưởng đến GM, nhà sản xuất xe hơi hàng đầu ở Trung Quốc nhưng phần lớn xe hơi của GM bán ở Trung Quốc từ liên doanh với địa phương, nhập khẩu chưa đến 0,5% sản xuất ở Trung Quốc. Hãng GM tuyên bố: “GM và các đối tác đang làm việc với cơ quan chức năng để tìm hiểu tác động của quyết định áp đặt các thuế chống phá giá và bù đắp, và sẽ tìm kiếm một giải pháp phù hợp với một môi trường thương mại toàn cầu có tính xây dựng, mà chúng tôi tin là quan trọng cho cả Mỹ và Trung Quốc”.

Phản ứng của Chính phủ Mỹ

Phát ngôn viên Carol Guthrie của văn phòng đại diện thương mại Mỹ nói: “Chúng tôi rất thất vọng với hành động này của phía Trung Quốc. Chúng tôi sẽ bàn về hành động mới nhất này với cả các nhà đầu tư và Quốc hội, để quyết định diễn biến tốt nhất sắp tới”.

Những khoản thuế mới nhằm vào giá trị xuất khẩu xe hơi gần 4 tỉ USD và được đưa ra vào một thời điểm khó khăn trong quan hệ Mỹ – Trung, khi các chính sách tiền tệ và thương mại của Trung Quốc trở thành tiêu điểm để các ứng viên tổng thống Mỹ chỉ trích.

Các viên chức Trung Quốc nói rằng, xe SUV và xe hơi hàng hiệu bị phá giá trên thị trường Trung Quốc và gây “thiệt hại đáng kể cho công nghiệp nội địa Trung Quốc”. Tuy nhiên, mở một cuộc tấn công sản phẩm xe hơi nhập từ Mỹ, một trong những nền công nghiệp nhạy cảm nhất về chính trị trong thương mại quốc tế, chỉ làm tăng thêm mâu thuẫn thương mại Mỹ – Trung. Scott Lincicome, một trọng tài thương mại tại White&Case, nói: “Trung Quốc có thể nhanh chóng bắt đầu những cuộc điều tra bất ngờ đáp lại những hành động thương mại đơn phương của Mỹ và các đối tác thương mại khác mà Trung Quốc không thích”.

Một thách thức cho Trung Quốc là liệu việc tăng thuế có đúng với quy định của WTO không. WTO có nhiều hạn định cho một nước thành viên trong việc thực hiện các biện pháp chống phá giá và chống trợ cấp, nhất là đối với các hàng hoá từ những nước mà WTO tuyên bố là có nền kinh tế thị trường như là Mỹ. Việc Trung Quốc lên án là trợ cấp chỉ có thể từ những bình luận trước đó của các viên chức Trung Quốc, là cách đây hai năm chính phủ Obama đã hỗ trợ GM và Chrysler quá nhiều trong khủng hoảng tài chính toàn cầu.

VÕ PHƯƠNG (NEW YORK TIMES,
FINANCIAL TIMES)