Hàng không Việt tìm động lực tăng trưởng mới từ thị trường quốc tế
Hạ tầng - Ngày đăng : 10:18, 06/07/2019
Thị trường hành khách hàng không nội địa được MBS dự báo tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) chưa đầy 6%/năm cho giai đoạn 2018-2025
Ngành vận tải hàng không Việt Nam thể hiện tính ưu việt về tương quan thời gian – giá thành vận chuyển so với các loại hình như đường bộ, đường sắt và đường thủy. Ngoài ra còn được hưởng lợi không nhỏ từ địa hình Việt Nam trải dài, chủ yếu là đồi núi thấp, nhiều sông ngòi.
Mặc dù tiềm năng tăng trưởng tươi sáng, tuy nhiên theo nhận định của Công ty Chứng khoán MB (MBS) trong báo cáo ngành vận tải hàng không vừa công bố mới đây, xét trong ngắn hạn, tăng trưởng ngành vận tải hàng không Việt Nam sẽ giảm tốc do thị trường nội địa chững lại bất chấp tỷ lệ hành khách so với dân số còn thấp, cùng với đó, du lịch Việt Nam có dấu hiệu kém thu hút khách du lịch Trung Quốc.
Tăng trưởng thị trường hàng không nội địa giảm tốc
Năm 2018, Vietjet trở thành hãng hàng không có thị phần nội địa cao nhất đạt 48,9% thị phần, vượt xa hãng hàng không quốc gia Việt Nam với thị phần đạt 39%. Chính sách giá vé giữ vai trò chiến lược cho thành công của Vietjet. Tính trung bình, Vietjet luôn cung cấp giá vé rẻ nhất, đã bao gồm dịch vụ phụ trợ - suất ăn và hành lý ký gửi 20kg.
Năm 2018, giá nhiên liệu bay tăng mạnh khoảng 30% gây áp lực khiến các hãng hàng không buộc phải tăng giá vé để bù đắp chi phí nhiên liệu. Trong bối cảnh đó, Vietjet chấp nhận mức tăng giá vé thấp hơn so với các hãng hàng không còn lại, biên lợi nhuận tuy thấp hơn nhưng lượng hành khách vận chuyển tăng đáng kể trong khi thị trường toàn ngành tăng trưởng chậm lại.
Theo đánh giá của MBS, trong những năm tới, thị trường nội địa sẽ tiếp tục có thêm những sự xáo trộn đáng kể với sự xuất hiện của Bamboo Airways. Mục tiêu ban đầu của Bamboo là xâm nhập thị trường, tăng nhận diện thương hiệu bằng chiến lược giá rẻ. Hiện tại, Bamboo đang đưa ra mức giá vé thấp nhất trong các hãng hàng không. Do đó, Vietjet nhiều khả năng sẽ mất khoảng 3-4% thị phần nội địa trong vài năm tới.
Tại thị trường nội địa, trên các chặng bay vàng kết nối sân bay chính Tân Sơn Nhất – Nội Bài – Đà Nẵng, MBS cho rằng Vietnam Airlines có lợi thế hơn so với Vietjet về tần suất chuyến bay trên tuần, ghế cung ứng nhiều hơn với việc sử dụng đội tàu bay thân rộng cho chặng HAN-SGN.
"Đây cũng là 3 chặng bay có giá trị kinh tế cao nhất trên thị trường nội địa với lượt khách cao cùng tỷ lệ lấp đầy tốt. Các nhà ga nội địa sân bay trục chính vượt mức công suất thiết kế đã cản trở các hãng mở thêm đường bay nội địa mới cũng như tiếp tục tăng tần suất chuyến bay. Bamboo Airways gặp khó khăn trong việc gia tăng hiện diện tại các chặng bay này do thiếu hụt slot bay. Do vậy, sự thay đổi thị phần nội địa sẽ diễn ra trong khoảng 1-2 năm tới và sẽ duy trì sự cân bằng trong giai đoạn tiếp sau", các chuyên gia của MBS nhấn mạnh.
Thị trường hành khách hàng không nội địa được MBS dự báo tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 5,9%/năm cho giai đoạn 2018-2025 với động lực tăng trưởng đến từ mức thu nhập người dân tăng lên, cơ cấu dân số vàng với tỷ trọng tầng lớp trung lưu tăng lên và tỷ lệ hành khách nội địa trên tổng dân số vẫn ở mức thấp.
Bổ sung thêm, công ty chứng khoán này nhấn mạnh trong bối cảnh các hãng hàng không lựa chọn chiến lược về giá để cạnh tranh, tăng trưởng GDP bình quân đầu người sẽ kích thích nhu cầu di chuyển bằng đường không cao hơn so với các loại hình di chuyển khác, cùng với đó sức mua của người dân cũng tăng lên.
Theo báo cáo tháng 04/2019 của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, GDP bình quân đầu người của Việt Nam giai đoạn 2018-2024 được dự báo tăng trưởng CAGR đạt 7,6%/năm, tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.
Tìm động lực mới từ thị trường quốc tế
Thị trường hành khách quốc tế được MBS dự báo tăng trưởng CAGR 11,4%/năm cho giai đoạn 2018-2025, động lực tăng trưởng từ thị trường du lịch đi và đến Việt Nam.
MBS nhận định, sự phát triển của các hãng hàng không trong tương lai sẽ tập trung sang thị trường quốc tế khi thị trường nội địa tăng trưởng chậm lại, rào cản thị phần lớn.
Vietnam Airlines có lợi thế về chất lượng dịch vụ trên thị trường quốc tế với thương hiệu Hãng hàng không Quốc gia, tiêu chuẩn Skytrax 4 sao. Là thành viên của liên minh hàng không SkyTeam, liên minh hàng không lớn thứ 2 thế giới với 20 thành viên, Vietnam Airlines có khả năng khai thác tập khách hàng của các thành viên trong liên minh thông qua hình thức bay liên danh (codeshare agreement), cho phép các hãng hàng không đối tác sử dụng các tuyến bay của nhau (chuyến bay thẳng) hoặc tham gia vào các chặng bay nối chuyến.
Ví dụ, hành khách Việt Nam có nhu cầu bay tới Pháp đặt vé một lần thông qua Vietnam Airlines, bay trên chuyến bay Vietnam Airlines cung cấp tới trạm chuyển (Hong Kong) và bay tiếp chuyến bay do AirFrance-KLM cung cấp; và ngược lại.
"Thị trường quốc tế coi trọng hơn chất lượng dịch vụ trên các yếu tố khác do thời gian bay dài hạn, hành khách thuộc nhóm thu nhập trung bình – cao. Giá vé hạng phổ thông của Vietnam Airlines so với giá vé các hãng hàng không nội địa và khu vực (giá vé hàng không giá rẻ có cộng hành lý ký gửi 20kg và suất ăn) ở mức tương đồng, do đó chất lượng dịch vụ sẽ là yếu tố tiên quyết tới lựa chọn của hành khách trên thị trường quốc tế", MBS nêu quan điểm.
Mặc dù vậy, MBS đánh giá Vietnam Airlines hưởng ít lợi hơn so với Vietjet từ nhóm du khách quốc tế đến Việt Nam.
Cụ thể, Vietnam Airlines tập trung khai thác tại 2 sân bay căn cứ Nội Bài và Tân Sơn Nhất, trong khi đó Vietjet xây dựng Cam Ranh và hướng tới Đà Nẵng là 2 sân bay căn cứ đối với thị trường quốc tế.
Mặc dù Nội Bài và Tân Sơn Nhất là 2 sân bay lớn nhất Việt Nam, tuy nhiên lại gặp cản trở từ quá tải công suất nhà ga và công suất đường băng khiến tốc độ tăng trưởng chậm hơn toàn ngành cảng hàng không.
"Trong khi đó, nhà ga quốc tế T2 Đà Nẵng mới đưa vào khai thác nửa cuối năm 2017 và nhà ga quốc tế T2 Cam Ranh được đưa vào khai thác từ nửa cuối năm 2018 còn nhiều dư địa về công suất. Bên cạnh đó, lợi thế về phát triển du lịch của Nha Trang và Đà Nẵng vượt trội hơn so với Hà Nội và TP. HCM", các chuyên gia của MBS nhìn nhận.
Thị trường Đông Bắc Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản chiếm tỷ trọng chính trong cơ cấu du khách quốc tế đến Việt Nam. Theo MBS, Vietjet nắm bắt xu hướng này tốt hơn so với Vietnam Airlines khi liên tục mở mới đường bay nhắm tới thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, và Nhật Bản thông qua các đường bay thẳng và chặng bay thuê chuyến tới các sân bay địa phương của Trung Quốc.
Trong cơ cấu mạng lưới đường bay quốc tế đối với thị trường Đông Bắc Á, Vietnam Airlines dành 55,8%, con số bên Vietjet là 78%.
Thị trường du lịch Nha Trang đón phần lớn du khách Trung Quốc, đối với thị trường Đà Nẵng là nhóm du khách Hàn Quốc. Hai nhóm hành khách này có tốc độ tăng trưởng cao nhất, đóng vai trò dẫn dắt thị trường du lịch Việt Nam.
Đón đầu xu hướng nay, MBS nhận định phương hướng xây dựng Cam Ranh, Đà Nẵng thành các “international hub” của Vietjet sẽ giúp hãng hàng không này tiếp tục gia tăng thị phần hành khách quốc tế trong các năm tới, là động lực tăng trưởng cho Vietjet.
Bamboo Airways: Kẻ liều lĩnh hay đối thủ không thể xem nhẹ?
Bamboo Airways là hãng hàng không mới nhất được thành lập năm 2018, thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào đầu năm 2019. Sự xuất hiện của Bamboo góp phần mở rộng thị trường hàng không đặc biệt là thị trường ngách chủ yếu kết nối tới các địa điểm nghỉ dưỡng của tập đoàn FLC như Thanh Hóa, Quy Nhơn, Quảng Ninh và Quảng Bình.
Hiện tại, những đường bay này có tần suất bay còn thấp, thậm chí Vietnam Airlines thường xuyên chịu lỗ. Cả Vietnam Airlines và Vietjet đều sẵn sàng nhường miếng bánh thị phần này cho Bamboo Airways để tập trung vào những đường bay chính có giá trị kinh tế cao hơn khi mà họ đã có sẵn slot bay được cấp từ trước.
Bamboo Airways hiện vận hành 9 tàu bay, 24 đường bay, đang đặt hàng 24 mẫu A321-Neo giao giai đoạn 2022-2025 và 20 mẫu B787-9 Dreamliner giao giai đoạn 2020-2021, dự kiến mở đường bay quốc tế vào cuối năm 2019.
Đánh giá về việc hãng hàng không này đã được Cục Hàng không cấp phép vận hành 30 tàu bay cho đến năm 2023, MBS cho rằng mặc dù lượng máy bay được cấp phép này thấp hơn đề xuất 40 tàu bay ban đầu nhưng đủ để Bamboo Airways xây dựng vị thế trên thị trường hàng không.
Vào những năm đầu, Bamboo Airways chủ yếu cạnh tranh với Vietjet trên thị trường nội địa bằng chiến lược vé giá rẻ.
Tuy nhiên, khi bắt đầu tiếp nhận tàu bay B787, hãng sẽ phải áp dụng mô hình hàng không đầy đủ, định hướng dịch vụ 5-sao, và khai thác trên tuyến SGN-HAN hoặc các tuyến quốc tế tới Nhật Bản và Hàn Quốc. Do vậy, theo MBS, Bamboo Airways sẽ cạnh tranh trực tiếp với Hãng hàng không Quốc gia Vietnam Airlines. Cung cấp dịch vụ tương đồng, giá vẻ thấp hơn, thu hút sự chú ý từ dư luận, Bamboo Airways có thể giành được thị phần quốc tế từ Vietnam Airlines.
"Việc đưa vào vận hành B787-9 là một canh bạc với một hãng hàng không non trẻ như Bamboo Airways, chúng tôi cho rằng hãng sẽ thành công trên con đường của một ông lớn với cách tiếp cận khách hàng hợp lý", MBS nhận định.