Vận chuyển đường biển tiếp tục chặng đường khó khăn

Vận tải biển thế giới sau rung chấn “địa chính trị”

Vào ngày 1/3, con tàu chở dầu NS Champion đang trên đường sang Châu Âu bất ngờ gặp phải tình huống “tiến thoái lưỡng nan”. Con thuyền thuộc sở hữu của Nga này đã may mắn thoát khỏi lệnh trừng phạt của Mỹ bởi nó đã kịp khởi hành từ trước. Tuy nhiên trong khi lênh đênh trên biển, phía chính phủ Anh thông báo việc cấm các tàu của Nga cập bến, và sớm muộn sau đó sẽ là toàn bộ Châu Âu. Điều này khiến con tàu NS Champion sẽ không thể chở dầu sang Châu Âu được nữa.

Đó là tình cảnh của nhiều tàu chở hàng hiện tại. Tàu Nga bị cấm cập cảng Anh; container hàng hóa chất đống tại các cảng Châu Âu. Chia sẻ với hãng tin Reuter, ông Xue Liangyi, Phó Tổng giám đốc công ty vận tải Shanghai Merchant của Trung Quốc chia sẻ: “Rất nhiều tàu thuyền đang trên đường vận chuyển buộc phải thương thảo với khách hàng để chuyển địa điểm giao hàng sang khu vực khác như Romania. Còn với những tàu hàng đang bị kẹt lại tại cảng ở Ukraine, có thể hàng hóa sẽ phải chuyển đi nơi khác để đảm bảo an toàn”.

Trong khi thế giới đang chật vật tìm cách phục hồi do ảnh hưởng từ đại dịch thì xung đột Nga – Ukraine tiếp tục giáng một đòn mạnh vào các chuỗi cung ứng, làm nghiêm trọng thêm tình trạng tắc nghẽn vận chuyển, vốn đang vật lộn với việc thiếu container rỗng. Bên cạnh đó, giống như các doanh nghiệp vận tải hàng không, nhiều doanh nghiệp vận tải biển lớn nhỏ cũng thông báo tạm thời ngưng vận chuyển hàng tới Nga và Ukraine vì lo ngại vấn đề an toàn.

Trước đó, vào đầu năm 2022, có một số dự đoán lạc quan khi tình trạng tắc nghẽn tại các cảng trên toàn cầu hạ nhiệt, rằng tắc nghẽn giảm sẽ khiến cho các con tàu khai thác hiệu quả hơn, vỏ container dồi dào hơn và qua đó, cước vận tải biển có thể hạ nhiệt, cho dù không giảm xuống mức trước đại dịch nhưng chí ít cũng không ở mức cao như trong năm 2021. Tuy nhiên, xung đột Nga – Ukraine xảy ra khiến cho triển vọng này trở nên mờ nhạt. Ông Lars Jensen, giám đốc điều hành công ty tư vấn hàng hải Vespucci Maritime phân tích: “Nhìn chung, nếu xung đột vẫn chỉ nằm trong khu vực Ukraine thì giá cước vận tải toàn cầu có thể sẽ không tăng hoặc tăng nhẹ. Tuy nhiên khu vực Tây Địa Trung Hải và Nga thì sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn khi tình hình tắc nghẽn hàng hóa tại đây sẽ ngày một nghiêm trọng.”. Bên cạnh vấn đề tắc nghẽn hàng hóa và chi phí, ngành vận tải biển còn phải đối phó với một vấn đề khác không kém quan trọng, đó là nhân lực toàn ngành.

Tiếp tục “chặng đường” khó khăn

“Lạm phát gia tăng và sự gia tăng của lãi suất, đặc biệt là ở Bắc Mỹ, đã bắt đầu kìm hãm nhu cầu trên các tuyến đường bay đến châu Âu và Bắc Mỹ,” Ti nói. "Với cả niềm tin của người tiêu dùng và sức mạnh chi tiêu, có thể hy vọng rằng ít nhất một số áp lực tăng giá sẽ tiêu tan khi nhu cầu của người tiêu dùng giảm xuống.", các nhà phân tích của Transport Intelligence (Ti) có trụ sở tại London cảnh báo

Trong khi đó, tình trạng tắc nghẽn cảng đang làm giảm năng lực hiện có trên thị trường. Trong khi các cảng ở cả Bờ Đông và Bờ Tây của Hoa Kỳ đang báo cáo khối lượng hàng hóa kỷ lục, một số cảng, chẳng hạn như Cảng Oakland, lưu ý rằng khối lượng hàng hóa giảm vào năm 2022. Oakland trích dẫn cuộc đàn áp COVID của Trung Quốc và ảnh hưởng của nó đối với lịch trình vận tải biển là lý do.

Philip Damas , người đứng đầu Drewry Supply Chain Advisors , cho biết: “Các vụ đóng cửa của Trung Quốc đang ảnh hưởng đến hệ thống phân phối container toàn cầu vốn đang bị căng thẳng nghiêm trọng và phải đối mặt với việc giảm công suất do tắc nghẽn lan rộng

Các nhà phân tích của Drewry tuyên bố rằng tình huống này có thể nhận thấy tích cực là việc giảm khối lượng sẽ tăng tốc độ bình thường hóa hiệu suất mạng lót và năng suất cổng. Tuy nhiên, họ ước tính rằng với 260.000 TEU hàng hóa xuất khẩu không được vận chuyển từ Thượng Hải chỉ trong tháng 4, những thách thức về năng lực sẽ xảy ra trùng với mùa cao điểm mùa hè.

Giám đốc điều hành Mario Cordero của Port of Long Beach cho biết: “Chúng tôi đang chuẩn bị cho một đợt tăng đột biến vào mùa hè khi Trung Quốc phục hồi sau thời gian ngừng hoạt động kéo dài do COVID-19 .

Về năng lực, các hãng tàu dường như đang quản lý năng lực. Từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 6, dữ liệu cho thấy THE Alliance dự kiến sẽ bỏ trống 33% các chuyến xuất khẩu châu Á, trong đó Ocean Alliance (37%) và 2M Alliance (39%) bỏ trống với tỷ lệ cao hơn.

Nhìn về phía trước, việc thu thập những khó khăn và triển vọng tăng trưởng giảm sút ở các nền kinh tế lớn phương Tây cho thấy một khoảng thời gian nhu cầu thấp hơn vào nửa cuối năm 2022. “Có những gợi ý rằng các điều kiện để tỷ giá cuối cùng bắt đầu giảm giá đang được đặt ra,”, John Manners-Bell, giám đốc điều hành của Ti, cho biết thêm.

Ngô Đức Hành (tổng hợp)