Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu của Việt Nam

Theo Bộ Công Thương, trong thời kỳ 2011 - 2020, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa tăng 2,7 lần, từ 203,6 tỷ USD năm 2011 tăng lên 545,3 tỷ USD năm 2020. Về quy mô xuất khẩu, nếu như năm 2011, Việt Nam ở vị trí thứ 41 thì đến năm 2015 đã vươn lên vị trí thứ 32 và đến năm 2020 ở vị trí thứ 22. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu năm 2020 Việt Nam đã vươn lên vị trí 19 thế giới so với vị trí 33 của năm 2011 và từ năm 2016 đến nay, cán cân thương mại luôn ở vị thế xuất siêu.

Sau 10 năm thực thi Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hoá giai đoạn 2011 - 2020, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng, đóng góp quan trọng vào công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế của đất nước.

Tuy nhiên, ở giai đoạn này dù tăng trưởng xuất khẩu cao nhưng chưa bền vững khi cơ cấu thị trường xuất khẩu, nhập khẩu còn chậm chuyển dịch, cán cân thương mại song phương với một số thị trường lớn chưa hợp lý. Nền kinh tế chưa khai thác hết lợi thế cạnh tranh xuất khẩu dựa vào công nghệ, trình độ lao động, quản lý để tạo ra các nhóm hàng xuất khẩu có khả năng cạnh tranh cao, có hàm lượng khoa học, công nghệ cao.

Vì vậy, Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 được Thủ tướng phê duyệt đã quán triệt chủ trương, đường lối phát triển kinh tế - xã hội đã quan tâm đến những xu hướng mới trong kinh tế - thương mại quốc tế như kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn…

Phát biểu tại Hội thảo, bà Nguyễn Thuý Hiền - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương), Giám đốc dự án SwissTrade cho biết, Bộ Công Thương xác định tăng trưởng xanh và phát triển kinh tế xanh là một trong những động lực tăng trưởng mới của ngành Công Thương trong thời gian tới.

Để cụ thể hóa cũng như xanh hóa các lĩnh vực thuộc ngành Công Thương, các định hướng chính là chú trọng tập trung các mô hình tăng trưởng xanh, phát triển công nghiệp sinh thái, tập trung phát triển năng lượng tái tạo, ưu tiên phát triển các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…

Cũng theo bà Nguyễn Thuý Hiền nhấn mạnh, phát triển xuất khẩu là động lực của tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững; đảm bảo phát triển xuất nhập khẩu bền vững với cơ cấu cân đối, hài hòa, phát huy lợi thế cạnh tranh, lợi thế so sánh, phát triển thương hiệu hàng hóa Việt Nam, nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Đại biện lâm thời, Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam Nicole Wyrsch chia sẻ, Việt Nam và Thụy Sỹ đã có bề dày lịch sử trong quan hệ hợp tác, mối quan hệ này sẽ tiếp tục được mở rộng trong thời gian tới. "Thụy Sĩ tập trung hỗ trợ thúc đẩy các tiêu chuẩn bền vững, sản xuất ít phát thải/không có phát thải carbon, xúc tiến thương mại số cũng như tuân thủ hệ thống thương mại dựa trên quy tắc. Thích ứng với yêu cầu hiện đại này sẽ mang đến lợi ích trực tiếp của Việt Nam, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu" - bà Nicole Wyrsch cho biết.

Trong khi đó, bà Pamela Coke-Hamilton - giám đốc điều hành Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) cho rằng, hoàn thiện các chiến lược ngành và lĩnh vực là ưu tiên hàng đầu, tiếp theo là công tác triển khai các khuyến nghị cải cách nhằm thúc đẩy tăng trưởng dẫn đầu về xuất khẩu và tạo ra việc làm trong những ngành tiềm năng. "Thời gian qua, các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam đã đạt kết quả rất tốt trong đổi mới sáng tạo, điều quan trọng là phải có tham vọng, hoài bão để phát triển" - bà Pamela Coke-Hamilton nhấn mạnh.

Tại hội thảo, đại diện Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) cũng đưa ra khuyến nghị đối với Việt Nam trong việc xác định các ngành ưu tiên dựa trên tiềm năng xuất khẩu và đóng góp đối với việc làm và phát triển kinh tế - xã hội, đó là các ngành điện tử, hàng hóa môi trường, gỗ và đồ nội thất; thương mại nông sản và dệt may. Ngoài ra, năm lĩnh vực cạnh tranh thương mại là chuyển đổi số; đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; chất lượng, tiêu chuẩn và chứng nhận; tính bền vững và bao trùm và tạo thuận lợi thương mại. Những lĩnh vực này sẽ đóng góp quan trọng cho việc phát triển chuỗi giá trị và phát triển xuất khẩu đồng thời có tác động lan tỏa đến toàn bộ nền kinh tế.

Tuệ Minh