Con tàu chìm ở Hồng Hải và kho cổ vật Chăm

Văn hóa - Ngày đăng : 07:06, 21/01/2023

Theo nhận định của các nhà nghiên cứu, kho báu mà tàu Mê Kông có nhiệm vụ đưa về Pháp lúc ấy đã được thu gom trong khu vực Văn hóa Sa Huỳnh - Vijaya từ Quảng Nam đến Bình Thuận và chắc chắn đây chưa phải là kho báu duy nhất của vương quốc Chăm.

Kho báu mất tích

Bức màn bí mật bao quanh số phận của con tàu Mê Kông đã thách đố các nhà khoa học, giới săn lùng cổ vật và cả những kẻ hiếu kỳ hơn một thế kỷ qua, nhưng đến tận ngày nay vẫn chưa được xác định. Trong số những người tìm cách sở hữu kho báu trên tàu Mê Kông có giáo sư Robert Stenout (Pháp) và sau hơn 30 năm mày mò nghiên cứu ở hàng trăm thư viện, sở lưu trữ văn khố, các hải cảng và nhiều hãng tàu biển... đến tháng 10-1995, R.Stenout đã khoanh vùng tương đối chính xác vị trí con tàu Mê Kông bị đắm. Đó là khu vực mũi Guadaqui ở biển Hồng Hải.

background-majestic-galleon_23-2147619437-compressed.jpg

Theo R.Stenout, Mê Kông là một con tàu viễn dương khá lớn, nó được thiết kế với hai chức năng là vận chuyển hành khách và chở hàng hóa. Tuy có chức năng vận chuyễn hàng hóa, nhưng điều này không làm ảnh hưởng đến sự thanh nhã, sang trọng của tàu Mê Kông. Những năm đầu thế kỷ XX, do còn hạn chế về kỹ thuật nên hành trình giữa khu vực Đông Nam Á (Việt Nam) đến Pháp và ngược lại là một hành trình dài, có khi mất hằng tháng trời, vì vậy tàu Mê Kông được các kỷ sư thiết kế, bài trí rất hoàn hảo, sang trọng và nguy nga như một cung điện di động trên mặt biển.

Chuyến viễn dương cuối cùng của tàu Mê Kông được ghi chép trong nhật ký hải hành Pháp là vào năm 1906, con tàu chở theo 180 sĩ quan vả thủy thủ, ngoài ra còn có 66 hành khách cùng hàng chục tấn cổ vật quý và một khoang bí mật chứa đầy hàng hóa mà theo khảo sát ban đầu của đội thợ lặn thuộc tàu Scorbio do thuyền trưởng Campell chỉ huy (tàu Scorpio là con tàu mà Stenout sử dụng trong cuộc khai quật của mình) thì hàng trăm nghìn thoi vàng ròng có trong khoang hàng bí mật này như huyền thoại về Mê Kông đã lan truyền là có thật.

pirate-treasure-island-vector-map-sea-ship-adventure-ocean-skull-paper-navigation-art-cannon-illustration_1284-41581-compressed.jpg

Tuy nhiên, khi các nhà săn tìm cổ vật dưới đáy biển phát hiện được vị trí con tàu đắm, chỉ vài ngày sau đó ở vùng lãnh hải của quốc gia Châu Phi mà tàu Mê Kông bị đắm đã nổ ra một cuộc nội chiến khốc liệt. Việc tìm kiếm kho báu trên tàu Mê Kông bị buộc phải dừng lại vô thời hạn. Về sau công cuộc tìm kiếm con tàu gặp nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan khác đã kéo dài bức màn bí mật của kho báu Chăm đến tận ngày nay...

Ch. Lemire – một nhà văn người Pháp đã mô tả các tháp cổ Chăm Pa ở tỉnh Bình Định trong tác phẩm Les Tours chames de la Province de Binh Dinh (Sài Gòn 1980) như sau:“Trong các tháp có các tượng, rất có thể chúng bằng vàng hoặc bằng bạc, có đôi mắt bằng ngọc và răng làm bằng kim cương. Chúng đã bị lấy mất ngay từ đầu. Những tượng bằng đá có thể bị lấy đi ngay sau đó. Người ta đã đào các bức tượng để gỡ các tranh thánh đã được gắn vào đó.

empty-abandoned-old-pirate-ship-room_33099-2588-compressed.jpg

Các tháp Bạc (người Việt Nam quen gọi là tháp Bánh Ít) phô bày hàng loạt công trình đáng lưu ý, phần lớn các tượng đều bằng vàng hoặc đá mạ vàng. Tượng cuối cùng che vòm đã được mang sang Pháp từ năm 1886. Gần 80 tấn đá chạm khắc do Tiến sĩ Maurice quản lý được vận chuyển trên con tàu Mê Kông về Pháp, dự kiến sẽ đem trưng bày tại Bảo tàng Lyon. Tuy nhiên tàu Mê Kông không may bị đắm ở biển Hồng Hải, sau đó những thợ lặn người Somalis tưởng rằng đã tìm thấy kho báu nên đã mang vào bờ một số lớn những hòm nặng này, nhưng họ chỉ tìm thấy đá và đá...”

Theo nhận định của các nhà nghiên cứu, kho báu mà tàu Mê Kông có nhiệm vụ đưa về Pháp lúc ấy đã được thu gom trong khu vực Văn hóa Sa Huỳnh - Vijaya từ Quảng Nam đến Bình Thuận và chắc chắn đây chưa phải là kho báu duy nhất của vương quốc Chăm.

Hai khối vàng trên tháp đôi 

Cũng theo kể lại, trên chóp đỉnh của Tháp Đôi, cụm tháp gồm hai tòa tháp tọa lạc ở phường Đống Đa, thành phố Quy Nhơn trước đây có 2 quả cầu lớn làm bằng vàng ròng.

realistic-old-style-pirate-treasure-chest_1284-13527-compressed.jpg

Cả hai khối cầu bằng vàng này đã bị các thủy thủ người da trắng thuộc một chiếc tàu Châu Âu đến cướp đoạt và mang đi sau một cuộc tấn công chớp nhoáng. Người Chăm không quá đề cao giá trị của kim loại vàng và họ thường sử dụng vàng với khối lượng lớn một cách khá phổ biến trong các công trình kiến trúc đền tháp của mình. Có thể lý giải rằng đó là do dân tộc này được tạo hóa ưu đãi quyền sở hữu rất nhiều mỏ vàng có trữ lượng phong phú. Vàng thường được họ đem đi đúc tượng thần để thờ, đúc phù điêu và dát lên các tượng thờ để trang trí... Truyền thuyết cũng cho biết rằng người Chăm sau khi dựng tượng bằng vàng ở các đền tháp thường quét lên thân tượng một lớp sơn đặc chế để phòng kẻ trộm...

Các kho báu Chăm được nhắc đến từ khá lâu bởi các nhà khoa học Pháp. Kho báu cuối cùng, nơi lưu giữ những gì còn lại của các vương triều Chăm Pa đã được đề cập trong tác phẩm Un royaume disparu- Les Chams et leur art-1923 (Pháp). Sự giàu có đầy bí ẩn của Vương Quốc Chăm có thể đúng như các công trình nghiên cứu khoa học đã công bố. Nhưng ngay cả khi sự thật không phải là như thế thì với việc thừa hưởng 14 quần thể tháp Chăm cổ còn lại đến nay, có thể khẳng định rằng - Bình Định từng sở hữu một phần kho báu của người Chăm cổ xưa...

Nguyễn Tấn