Thành phố biển Vũng Tàu không chỉ được biết đến bởi những bãi biển nên thơ, lãng mạn mà còn được biết đến như là nơi lưu giữ những giá trị vô giá và độc đáo. Một trong số đó là Trận địa pháo cổ do thực dân Pháp xây dựng từ hơn một thế kỷ trước, nhằm tạo ra hành lang an toàn tuyệt đối cho cửa ngõ vùng Đông Nam bộ mà Pháp cai trị. Trận địa Pháo cổ Vũng Tàu được coi là bộ sưu tập vũ khí cổ lớn nhất Đông Dương.
Trận địa pháo cổ nằm trên Núi Lớn, một bên là biển cả bao la, bên kia là núi non hùng vĩ, đường Trần Phú nối từ Bãi Trước qua Bãi Dâu là con đường mà ai đi trên đó cũng như muốn giang rộng đôi tay ôm trọn trời biển. Đến con hẻm 444 Trần Phú, phường 5, Vũng Tàu du khách sẽ đi theo con đường nhựa rợp bóng cây xanh, uốn khúc quanh co lưng chừng núi để đến với Trận địa pháo cổ và hầm thủy lôi có từ thời Pháp, Nhật chiếm đóng.
Trận địa pháo cổ Núi Lớn là một trong ba tuyến phòng thủ quân sự do thực dân Pháp xây dựng cuối thế kỷ XIX, với quy mô kiên cố và hiện đại nhất lúc bấy giờ ở Đông Dương nhằm phòng thủ, tấn công và kiểm soát toàn bộ cửa biển miền Đông Nam bộ và trấn giữ an toàn cho trung tâm nghỉ dưỡng của thực dân Pháp tại Vũng Tàu, được khởi công năm 1885 và kéo dài trong vòng 15 năm mới hoàn thành. Ở độ cao 100m so với mực nước biển, rộng hơn 1ha, trận địa pháo gồm có 6 khẩu trọng pháo do Pháp chế tạo từ năm 1872-1876, được đặt trên bệ đá, bố trí theo hình vòng cung, mỗi khẩu cách nhau khoảng 17,5m. Các khẩu pháo được đặt trên mâm pháo có thể quay 3600 và nâng cao hay hạ thấp tầm bắn nhờ vào hệ thống đĩa có răng cưa gắn với bệ pháo cố định. Sáu khẩu pháo đều hướng ra biển Đông phía Cần Giờ TP.HCM. Phía sau mỗi khẩu đều có hầm chứa đạn và hệ thống giao thông hào liên kết với các cỗ pháo khác, xung quanh là hệ thống kho đạn và hầm pháo thủ.
Để xây dựng một trận địa pháo có thể nói là lớn nhất lúc bấy giờ, thực dân Pháp đã bắt người dân lao dịch khổ sai dùng sức người xẻ đá, phá núi làm đường, đào hào giao thông, xây hầm công sự đều làm bằng thủ công, phương tiện thô sơ. Năm 1944 quân đội Nhật đã sử dụng hầm chứa thủy lôi để phong tỏa vịnh Gành Rái và cửa biển Vũng Tàu. Thời chống Pháp (1945-1954) quân và dân Vũng Tàu bí mật lấy khoảng 50 đến 60 trái thủy lôi (nặng trên 100kg/trái) chế bom mìn tự tạo, tiêu diệt địch. Đây là một trong những bộ sưu tập “pháo cổ” lớn nhất Đông Dương còn lại tại Vũng Tàu, đồng thời là nơi in đậm dấu ấn lịch sử một thời của nền thuộc địa Pháp tại Việt Nam.
Xác định giá trị văn hóa, lịch sử của trận địa pháo cổ, vào ngày 18.1.1993, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Việt Nam) đã xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia là "Bộ sưu tập vũ khí có giá trị và lớn nhất Đông Dương”.
Trận địa pháo cổ Núi Lớn chắc chắn sẽ là điểm đến thú vị mà ít người biết tới khi đến với Thành phố biển Vũng Tàu. Tuy nhiên, du khách sẽ dễ dàng đến tham quan bởi nơi đây rất gần Bãi Trước, Bãi Sau – những bãi biển xinh đẹp của Thành phố này.
Thông tin chi tiết về Trận địa Pháo cổ Núi Lớn được đăng tải trên website chính thức của du lịch Bà Rịa-Vũng Tàu: www.bariavungtautourism.com.vn