Kết nối nông sản với đường sắt và đường hàng không

Hội nghị kết nối các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nông sản, các doanh nghiệp logistics cũng như các doanh nghiệp vận tải đường sắt, hàng không nhằm tối ưu hóa chi phí logistics cho hàng nông sản

Tiếp nối thành công của Hội nghị trực tuyến logistics với thương mại nông sản vào tháng 8 vừa qua, hội nghị lần này được tổ chức với chủ đề "Nông sản với đường sắt và đường hàng không" tổ chức nhằm giới thiệu một góc nhìn sâu hơn, toàn diện hơn về hoạt động vận chuyển bằng đường sắt và đường hàng không; Cung cấp thông tin về những hỗ trợ của các doanh nghiệp logistics cho các doanh nghiệp kinh doanh nông sản; Kết nối trực tiếp giữa cung và cầu giảm thiểu chi phí logistics, góp phần nâng cao sức cạnh tranh, giúp ngành nông nghiệp Việt Nam vươn lên một vị thế mới trên bản đồ nông nghiệp toàn cầu.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương cho biết, nông sản là một trong những ngành xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước, trong đó có nhiều mặt hàng nằm trong nhóm xuất khẩu lớn như gạo, hạt điều, cà phê, cao su, bột sắn,…

Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam đạt gần 25,5 tỷ USD trong đó có 6 mặt hàng xuất khẩu chủ lực đạt kim ngạch trên 2 tỷ USD. Cụ thể, những mặt hàng thủy sản đạt 8,5 tỷ USD; rau quả đạt 3,7 tỷ USD; hạt điều đạt 3,2 tỷ USD; cà phê đạt 2,86 tỷ USD; gạo đạt 2,81 tỷ USD.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, xuất khẩu nông sản Việt Nam cũng đang đối diện với những khó khăn, thách thức. Hoạt động logistics đối với nông sản đang là một trong những yếu tố khiến cho nông sản Việt khó phát huy được lợi thế cạnh tranh.

Với phương thức vận chuyển hàng nông sản, hàng lạnh thì được doanh nghiệp ưu tiên lựa chọn nhờ sự linh hoạt, thời gian vận chuyển nhanh, nhất là đối với những thị trường có chung đường biên giới với nước ta. Tiếp sau là đường biển do chi phí thấp, thích hợp và việc xuất khẩu sang các thị trường xa và các mặt hàng có tính thời vụ thấp.

Đối với đường sắt và đường hàng không hiện chưa được sử dụng nhiều do hàng không thì chi phí cao chưa phù hợp với các mặt hàng nông sản giá trị thấp, đường sắt thì thiếu kết nối linh hoạt...

Nhiều đại biểu cho rằng, việc tập trung khai thác vận tải đường bộ trong vận chuyển hàng hóa nông sản xuất khẩu đã ảnh hưởng nhất định đến năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Điều này do chi phí vận tải đường bộ khá cao lại thường xuyên xảy ra tình trạng ùn ứ tại khu vực cửa khẩu do năng lực thông quan tại các cửa khẩu chưa đáp ứng được lượng hàng hóa xuất khẩu lớn, nhất là vào cao điểm.

Trong 6 tháng đầu năm 2020, sản lượng xuất nhập khẩu bằng đường sắt đạt 420.000 tấn. Tuy nhiên, sản lượng vận chuyển hàng nông sản xuất nhập khẩu bằng đường sắt còn rất khiêm tốn, xuất nhập khẩu hàng nông sản chỉ bằng 4% (đạt 17.400 tấn) tổng sản lượng xuất nhập khẩu bằng đường sắt..

Sản lượng vận chuyển hàng nông sản xuất nhập khẩu bằng đường sắt còn rất khiêm tốn

Theo ông Nguyễn Chính Nam, Trưởng Ban Kế hoạch – Kinh doanh, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, ngành đường sắt đã đầu tư nâng cấp chất lượng toa xe, triển khai khai thác vận chuyển container lạnh tự hành, cung cấp dịch vụ vận tải khép kín...

Để phát triển mạnh xuất nhập khẩu hàng nông sản, ngành đường sắt đang tích cực làm việc với các nước liên quan để thống nhất các giải pháp kỹ thuật kết nối, thông tin, giá cước, biểu phí dịch vụ để đưa ra mức giá hợp lý cho khách hàng.

Các đoàn tàu hàng liên vận quốc tế sang Trung Quốc đã được đưa vào khai thác với nhiều ưu thế như rút ngắn thời gian di chuyển, thủ tục thông quan chính ngạch tại cửa khẩu ga Đồng Đăng - Bằng Tường nhanh và thuận lợi, hàng hóa có thể đi sâu vào nội địa Trung Quốc không cần chuyển tải.

Với hàng không, theo ông Đỗ Xuân Quang - Phó Tổng Giám đốc Vietjet Air Cargo cho biết, các hãng hàng không nước ta mặc dù đang trong quá trình phát triển nhưng quy mô còn nhỏ so với các hãng nước ngoài và với các nước trong khu vực. Chủ yếu tập trung khai thác bụng máy bay hành khách mà chưa có đầu tư vào máy bay chuyên chở hàng hóa (freighter). Hiện nay, các hãng hàng không nước ngoài lại đang chiếm lĩnh thị trường vận chuyển hàng hóa quốc tế (gần 90%).

Giá cước vận chuyển hàng không quá cao so với những mặt hàng có giá trị thấp như nông sản

Cùng với đó là giá cước hàng không quá cao, đặc biệt trong mùa dịch COVID-19, các máy bay chở khách tạm dừng các đường bay quốc tế trong khi chưa có các chuyến bay chuyên vận chuyển hàng hóa, điều này dẫn đến là các sản phẩm nông nghiệp của nước ta khó xuất khẩu và khó cạnh tranh với các nước.

Ông Đỗ Xuân Quang kiến nghị để phát triển vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không nói chung và các mặt hàng nông sản nói riêng, thì phải có một hãng hàng không (Cargo Airlines) với đội bay chuyên chở hàng hóa riêng biệt phục vụ cho các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam, cho các tuyến đường riêng biệt. Như vậy, giá cước phí máy bay mới giảm được. Một hàng hàng không như vậy phải được Chính phủ tài trợ với chính sách tài khóa phù hợp.

Đồng thời, cần đầu tư mạnh vào hệ thống logistics phục vụ lưu trữ, bảo quản, thông quan bảo đảm chất lượng xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam….Khuếch trương chính sách "Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam" trong vận chuyển và phân phối sản phẩm.

Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng thị trường vận tải hàng không Việt Nam vẫn có nhiều tiềm năng cho sự phát triển bền vững và lâu dài, phụ vụ cho việc sản xuất, lưu thông và phân phối các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam.