Tăng nguồn hàng về Cái Mép - Thị Vải?

(Vietnam Logistics Review) Cụm cảng container tại Cái Mép - Thị Vải được đầu tư trên 27.000 tỷ đồng và đi vào hoạt động từ năm 2009 với tổng công suất trên 6,8 triệu TEU/năm và tổng chiều dài cầu bến container là 4km. Tính đến nay, các cảng container mới chỉ đáp ứng được khoảng 18% so với công suất, tương đương 1,2 triệu TEU.

Chưa phát huy hết năng lực

Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải hiện là cụm cảng duy nhất ở Việt Nam có các chuyến tàu mẹ chở container đi thẳng châu Âu, châu Mỹ mà không phải trung chuyển qua nước thứ ba. Hàng tuần có 20 chuyến tàu mẹ với kích cỡ trên 80.000 DWT, trong đó có 2 chuyến có kích cỡ trên 160.000 DWT. Đây là một trong những tàu container lớn nhất thế giới và cũng là cỡ tàu lớn nhất từng cập cảng Việt Nam.

Tuy nhiên, lượng hàng xuất khẩu trực tiếp qua hệ thống cảng biển của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trong 5 năm qua chỉ tăng bình quân khoảng 16%/năm, trong đó hàng container tăng 17%/ năm. Tính đến nay, chủ yếu là các cảng container mới chỉ đáp ứng được khoảng 18% so với công suất. UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết với mức tăng trưởng (17%/năm) vẫn chưa phát huy được hiệu quả của cảng Cái Mép - Thị Vải.

Trong khi đó, tại TP.HCM lượng hàng hóa qua các cảng tăng mạnh (trung bình 10,3%) so với 2015. Hiện tại các cảng tại TP.HCM đang hoạt động hết công suất, lượng container ra vào cảng liên tục gây ùn tắc giao thông nghiêm trọng ở những tuyến đường ra vào cảng. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao hàng hóa lại phân bố không đồng đều? Trong khi khu vực Cái Mép - Thị Vải được xây dựng với công năng là cảng trung chuyển quốc tế thì thiếu hàng nghiêm trọng, có cảng xây xong thì nằm “đắp chiếu” hoặc chuyển công năng xếp dỡ hàng rời để cầm cự.

Theo UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nguyên nhân là do hệ thống đường giao thông kết nối nội vùng mới chỉ có đường 965 kết nối với quốc lộ 51 và một vài tuyến trục khu công nghiệp. Đường Phước Hòa - Cái Mép và đường 991B mới chỉ có kế hoạch triển khai xây dựng nhưng đang gặp khó khăn về vốn. Đường liên cảng Cái Mép - Thị Vải đang được triển khai xây dựng chưa hoàn thiện. Ngoài ra, về luồng hàng hải, tuy là luồng duy nhất đủ điều kiện đón tàu container đi trực tiếp châu Âu, châu Mỹ nhưng luồng Vũng Tàu - Thị Vải vẫn chưa được nạo vét theo đúng chuẩn tắc quy hoạch.

Trong chuyến làm việc thị sát của Phó Thủ Tướng Trịnh Đình Dũng, Ông cho rằng: “Nguyên nhân hạn chế cảng Cái Mép - Thị Vải là việc quy hoạch chưa được thực hiện tốt, nhưng quan trọng hơn là chưa có một nhà quản lý chung. Quy hoạch cụm cảng chưa hoàn thiện, chưa thống nhất. Việc đầu tư chưa tuân thủ quy hoạch, còn phân tán, dàn trải, thiếu trọng tâm trọng điểm, thiếu đồng bộ. Giao thông chưa đồng bộ, thiếu kết nối hạ tầng, hạn chế, chưa kết hợp được nhiều phương thức vận tải, ngay kết nối ngay nội bộ cảng cũng còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác quản lý vận tải, bốc dỡ, giao nhận hàng hoá còn chưa hiện đại, hệ thống dịch vụ logistics còn hạn chế, đơn giản chưa đáp ứng được lượng hàng hóa luân chuyển và lưu kho nhằm giảm chi phí vận tải cho khách hàng…”

Giải pháp tăng nguồn hàng cho Cái Mép – Thị Vải

Với vị trí, chức năng cảng Cái Mép – Thị Vải đã được xác định, việc phát triển cảng trung chuyển quốc tế này đã và đang được Chính phủ quan tâm và chỉ đạo trực tiếp. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu phải sớm cập nhật, bổ sung quy hoạch đã có một cách cầu thị, không bảo thủ. “Nếu thấy bất hợp lý thì phải điều chỉnh. Quan trọng nhất là quy hoạch có phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội, có thúc đẩy phát triển hệ thống cảng, đáp ứng yêu cầu đề ra hay không. Điều chỉnh quy hoạch lấy phát triển bền vững làm mục tiêu số 1.

Ngoài ra, yêu cầu điều chỉnh quy hoạch cũng được đặt ra với Bộ GTVT nhằm tránh áp lực lên hệ thống đường bộ quá lớn, đồng thời đảm bảo kết nối giữa hệ thống sân bay, cảng biển, cửa khẩu… Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh yêu cầu phải có kết nối hạ tầng trong và ngoài cảng, huy động vốn xã hội để tăng cường kết nối giữa cụm cảng Cái Mép – Thị Vải với TP.HCM và các địa phương trong vùng.

Đồng thời, nhanh chóng kêu gọi đầu tư các trung tâm logistics, cảng cạn; xây dựng kế hoạch đầu tư phù hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư; hoàn thiện cơ chế, chính sách như thuế, phí… để kích thích cụm cảng phát triển. Các DN cảng cần có sự liên kết, hợp tác, phối hợp để tránh cạnh tranh không cần thiết.

Để phát huy hiệu quả cho cụm cảng này các cơ quan chức năng phải cập nhật, bổ sung và điều chỉnh lại quy hoạch, đảm bảo có kết nối đồng bộ với hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường không. Nhằm nâng cao năng lực vận chuyển và giảm chi phí, Phó Thủ tướng cũng lưu ý: Cần nâng cao chất lượng luồng lạch, đáp ứng cho tàu lớn ra vào; quản lý chặt chẽ cơ cấu hàng hóa bốc dỡ để có định hướng, đề xuất đầu tư cảng hợp lý, tránh tình trạng nơi thừa cảng, nơi thiếu để khai thác hiệu quả vốn đầu tư; huy động nguồn vốn để kết nối hạ tầng giao thông trong và ngoài cụm cảng với các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế của TP.HCM và cả khu vực.