“Hậu hoa Tết”, nghĩ đến chuỗi cung ứng

Thú chơi hoa Tết và văn hóa người Việt

Ngày Tết luôn có ý nghĩa thiêng liêng trong tâm thức của người Việt Nam, điều này không ai bàn cãi. Bên cạnh việc ăn Tết, thì việc thưởng thức vẻ đẹp của hoa và cây cảnh được xem là một thú vui tao nhã, một nét thi vị của ngày xuân. Theo sự phát triển của cuộc sống hiện đại, thú chơi hoa, cây cảnh ngày Tết đã trở thành một nghệ thuật thể hiện sự tinh tế của tâm hồn người Việt mỗi độ Tết đến, Xuân về.

Theo quan niệm xưa, ngày Tết càng nhiều hoa, cây cảnh trong nhà sẽ mang đến nhiều điều tốt đẹp cho gia đình trong năm mới. Những loài hoa, cây cảnh có màu sắc tươi sáng, rực rỡ như đỏ, vàng... mang ý nghĩa tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ, sự may mắn và tạo cảm giác ấm áp cho ngôi nhà trong những ngày đầu Xuân mới. Chính vì lẽ đó, dù bận rộn với bao công việc, mọi người vẫn luôn dành thời gian để dọn dẹp, trang trí và làm đẹp lại nhà cửa bằng những lọ và chậu cây cảnh.

Theo truyền thống, không chỉ mang lại vẻ đẹp ngày Tết, những cây cảnh như đào, quất, mai còn là những cây phong thủy, mang lại cho gia chủ sự thịnh vượng, bình an, may mắn trong năm mới. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cuộc sống người dân ngày càng phát triển, nhu cầu văn hóa tinh thần vì thế cũng trở nên phong phú và đa dạng hơn nên ngoài đào, mai, quất… đã có thêm nhiều lựa chọn là các loại hoa, cây cảnh mới, có màu sắc riêng, lạ.

Đối với nhiều người, khi chọn hoa chơi Tết không chỉ chú trọng màu sắc loại hoa mà còn cả đến tên gọi và tác dụng phong thuỷ của các loài. Ví như hoa Cát tường mang ý nghĩa may mắn, hanh thông mọi việc; hoa Đỗ quyên và Trạng nguyên mang mong ước đỗ đạt, thành đạt; hoa Thủy tiên mang lại điều may mắn, như ý, tăng thêm tài khí cho gia đình; hoa Hải Đường thể hiện sự phú quý, giàu sang…Một số loại cây khác lại có ý nghĩa sung túc, trường thọ như: hoa Vạn thọ, Bách tán, Sống đời… như lời cầu chúc một năm mới dồi dào sức khỏe cho cả gia đình. Tâm lý người thích chơi cây cảnh ngày Tết đều hướng đến một số loại cây mang ý nghĩa tốt lành cho năm mới, như cây Sung, Phát tài, Kim ngân thể hiện mong muốn giàu sang, tiền bạc luôn dồi dào…

Đối với người am hiểu hơn về nghệ thuật cây cảnh còn thích chọn theo bộ tứ quý gồm: Tùng - Cúc - Trúc - Mai thể hiện sức sống mãnh liệt, bình dị và thanh tao. Bên cạnh đó, nhiều người còn chọn bày Tết là các loại cây bonsai, với những dáng cây được tạo kiểu, mang ý nghĩa biểu trưng cho văn hóa Việt Nam và phương Đông như: Tam đa, Ngũ phúc...

Cũng như việc trồng và chăm sóc của các nhà vườn, nghệ nhân, việc mua và trưng hoa, cây cảnh của người chơi cũng khá công phu và đòi hỏi sự am hiểu, sự tinh tế và mắt thẩm mỹ. Bởi vậy, cứ như thế, tục chơi hoa, cây cảnh ngày Tết của người Việt vẫn luôn được gìn giữ và lưu truyền. Đây không chỉ là nét truyền thống, mà còn là hơi thở mùa xuân, là những điều tốt đẹp trong văn hóa đón tết cổ truyền của dân tộc. Tết là ngày đoàn viên nên những ngày Tết gia đình nào cũng quây quần bên nhau, ngắm sắc Xuân ngập tràn với cảm giác thư thái, bù đắp cho cả một năm vất vả, đấy là một cảm giác rất hạnh phúc.

Khi cung vượt quá cầu

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng phong phú, chất lượng cao của người dân, trước Tết Nguyên đán 2 tháng, các nhà vườn từ Bắc đến Nam đều tất bật chuẩn bị đủ loại hoa, cây cảnh để cung cấp ra thị trường. Những chợ hoa Tết đã xuất hiện và hoạt động từ khoảng giữa tháng Chạp đến hết ngày 30 Tết phục vụ người dân mua hoa, cây cảnh về chơi tết. Có người đi chợ hoa chỉ để thưởng thức và ngắm nhìn những chậu cây, chậu hoa đủ màu sắc và thể loại, để cảm nhận không khí Tết. Nhưng với người có thú chơi hoa thì việc đi chợ hoa ngày Tết lại là cả một nghệ thuật.

Tết Quý Mão 2023 vừa qua, hoa Tết được thương lái chở về tiêu thụ tăng mạnh so với mọi năm. Bên cạnh cây đào, cây quất truyền thống, tại chợ hoa Tết còn có nhiều loài hoa để chơi Tết, với màu sắc và chủng loại đa dạng như Hướng dương, Cúc vàng, Lưu ly, Đỗ quyên, Mai, Đào, các loại Địa lan,…

Không chỉ hoa nội, những năm gần đây, nhiều loại hoa ngoại như Tuyết mai (Đài Loan), hoa Thanh liễu (Úc), Anh đào Sakura (Nhật bản), Đào đông (Mỹ), Mai (Mỹ), Mao lương (Trung Đông)...đã được các nhà cung ứng nhập khẩu về Việt Nam.

Việc chọn hoa chơi Tết đã công phu nhưng việc chọn cây cảnh bày Tết còn cầu kỳ hơn nhiều. Việc chọn cây không đơn giản chỉ là ngắm cây và chọn, mà đó còn thể hiện sự tinh thông, am hiểu về nghệ thuật phong thuỷ đối với cây cảnh.

Vì cung quá vượt cầu, và do "lỗi" của chuỗi cung ứng nên nên thực trạng chung vẫn là Tết này đắt, Tết kia ế...Những ngày cận Tết Quý Mão vừa qua, hình ảnh, video cảnh thương lái chặt cành, lấy gốc mang về trong xa xót, thậm chí ở TP. Lào Cai, người trồng Địa lan phải cắt cành, bán theo mớ để cứu lỗ được lan truyền; hình ảnh đào rừng (trồng ở miền núi) bị bỏ lại lăn lóc trên nhiều đường phố ở Hà Nội ...thật đáng suy nghĩ. Thứ nhất, là thương lái lỗ (nhà vườn cũng thất bát); thứ hai, nơi thì tự nhiên bị tàn phá (đào rừng nay đã hết), nơi thì ngành Môi trường đô thị rất vất vả để xử lý rác thải, ô nhiễm môi trường.

Theo nhiều người bán hoa, khách hàng thường có tâm lý đợi đến ngày 30 Tết mới đi mua hoa vì giá sẽ rẻ hơn, điều này vô tình đẩy nhiều người bán hoa Tết vào đường cùng khi bị ép giá.

Theo báo điện tử Người Đưa tin, chị Trần Thị Hiền (Vĩnh Phúc) cho biết số hoa chị bán chỉ bằng nửa năm ngoái. "Cả năm chăm bẵm hoa chỉ trông chờ vào dịp Tết, nếu như ai cũng chờ đến chiều 30 Tết thì chúng tôi chỉ biết khóc thôi. Chiều 30 Tết người mua sẽ ép giá, khi ấy không muốn bán cũng phải bán để có thể về sớm nhất với gia đình. Một số khách buôn của tôi đến vườn lấy hoa cũng kêu than vì hoa ế, đào, quất cứ bê ra lại nhấc vào. Có chăng cũng chỉ một vài khách đến hỏi giá. Hơn nữa, hiện nay người bán hoa ngày Tết ngày càng đông nhưng người mua cứ thưa dần”.

Quả thực, khi nghe những lời tâm sự của những người bán hoa, cây cảnh trong những ngày Tết không ai không khỏi chạnh lòng. Họ cũng vì miếng cơm manh áo nên mới lặn lội trong những ngày giáp Tết. Chỉ mong năm nay họ bán hết hoa, cây cảnh trước chiều 30 Tết để được về nhà sớm, sum vầy với gia đình.

Sau Tết Nguyên đán là đến mùa hoa Lê, những cánh rừng Lê phía Bắc lại được chặt, thương lái mang về Hà Nội. Thực sự mà nói, thị trường hoa Tết cũng là vấn đề không hề nhỏ của chuỗi cung ứng. Nó không chỉ là nhu cầu chơi hoa, quy luật khắc nghiệt của thị trường nữa; lớn hơn, còn có ý nghĩa về sinh thái, môi trường, cảnh quan ở thời kỳ phát triển xanh.