Rào cản trong thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia

(Vietnam Logistics Review) Sự thiếu đồng bộ của các bộ, ngành liên quan vẫn là rào cản lớn để nâng cao hiệu quả Cơ chế một cửa quốc gia (NSW), đáp ứng được mục tiêu, kỳ vọng của cộng đồng DN.

Hoạt động XNK tại cảng Nam Hải Đình Vũ, Hải Phòng. (Ảnh: T.Bình)

Bài toán kỹ thuật

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2016 của Tổng cục Hải quan mới đây, ông Nguyễn Mạnh Tùng- Cục trưởng CNTT và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan- Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN và NSW) chia sẻ, để kết nối NSW về mặt kỹ thuật đòi hỏi sự đồng bộ về hệ thống CNTT giữa các cơ quan liên quan. Nhưng thực tế hiện nay, hạ tầng CNTT của một số bộ, ngành chưa hoàn thiện, chưa đảm bảo để phục vụ kết nối. Trong khi đó để triển khai đầu tư xây dựng hệ thống CNTT thủ tục cũng khá phức tạp, khó đảm bảo tiến độ nếu thực hiện theo quy trình bình thường.

Không chỉ có vướng mắc nêu trên mà ngay cả một số đơn vị đã có hệ thống CNTT để giải quyết thủ tục hành chính qua phương thức điện tử việc kết nối vào NSW cũng chưa hẳn dễ dàng. Qua theo dõi của chúng tôi cho thấy trường hợp của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng là một ví dụ. Việc thực hiện thí điểm thủ tục biên phòng điện tử tại cảng biển được triển khai từ năm 2011. Nhưng đến 21-7-2016, hoạt động này mới được triển khai chính thức. Quá trình 5 năm thực hiện thí điểm, việc kết nối giữa hệ thống CNTT thực hiện thủ tục biên phòng điện tử ở cảng biển với NSW cũng có không ít bất cập, vướng mắc vì có sự thiếu sự đồng bộ giữa 2 hệ thống.

Để giải được bài toán về mặt kỹ thuật ông Nguyễn Mạnh Tùng cho rằng, với những bộ, ngành có số lượng thủ tục xử lý không nhiều trên Cổng thông tin NSW không nhất thiết phải đầu tư xây dựng mới hệ thống CNTT mà có thể sử dụng chức năng rút gọn trên Cổng để trực tiếp giải quyết thủ tục. Phương án này cũng đã được thực hiện trong giai đoạn thí điểm NSW tại cảng biển. Đó là Bộ đội Biên phòng, Cơ quan Kiểm dịch (động vật, thực vật)… sử dụng tài khoản trên Cổng NSW để giải quyết thủ tục cho người dân, doanh nghiệp.

Ngoài rào cản về mặt kỹ thuật, theo Cục CNTT và Thống kê Hải quan, việc thực hiện NSW còn gặp một số vướng mắc như: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về các thủ tục hành chính liên quan đến xuất khẩu, nhập khẩu và vận tải quốc tế chưa được rà soát triệt để để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất khi đưa lên thực hiện thông qua Cơ chế một cửa quốc gia. Các bộ, ngành vẫn chưa thực sự quyết liệt trong tổ chức thực hiện do đây là phương thức thực hiện mới, vẫn có sự lo ngại về trách nhiệm xử lý hồ sơ cũng như chưa thực sự tin tưởng vào tính ổn định của hệ thống.

Khẩn trương hoàn thiện Ủy ban chỉ đạo quốc gia

Để thúc đẩy, nâng cao hiệu quả thực hiện NSW trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan đề xuất thời gian tới các bộ, ngành cần tập trung thực hiện ý kiến chỉ đạo mới đây của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ- Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN và NSW gồm: Trình Thủ tướng Chính phủ thành lập Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN, NSW và tạo thuận lợi thương mại; kiện toàn đầu mối và thành viên Ban chỉ đạo quốc gia, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch triển khai NSW và Cơ chế một cửa ASEAN giai đoạn 2016 – 2020, trong đó bổ sung thực hiện việc ban hành cẩm nang về NSW và Cơ chế một cửa ASEAN; làm việc với các cơ quan chức năng đề xuất cơ chế đầu tư CNTT cho triển khai NSW. Trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định quy định thủ tục điện tử đối với tàu thuyền vào, rời cảng biển, cảng thủy nội địa, cảng dầu khí ngoài khơi thông qua NSW…

Ngoài ra, Cơ quan Thường trực sẽ phối hợp với các bộ, ngành củng cố và triển khai mở rộng ra toàn quốc với các thủ tục đã kết nối chính thức cũng như nghiên cứu mở rộng thêm về số lượng thủ tục theo đăng ký của các đơn vị. Triển khai thanh toán điện tử trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Tham gia kết nối Cơ chế một cửa ASEAN ngay khi 10 nước thành viên phê chuẩn Nghị định thư về khung pháp lý để thực hiện Cơ chế một cửa ASEAN. Công bố dữ liệu liên quan đến cấp phép của các bộ, ngành trên Cổng thông tin một cửa quốc gia…