Vì sao hình thành “đỉnh sớm” 2025?
Từ cuối quý I, tâm lý “kéo hàng sớm” của nhà nhập khẩu Mỹ tăng lên vì lo ngại biến động địa chính trị, rủi ro an ninh tuyến và thay đổi thuế quan; điều này đẩy một phần nhu cầu vốn thuộc các tháng cao điểm truyền thống sang sớm hơn thường lệ. Theo ghi nhận trên thị trường, giá cước tuyến Á - Bờ Tây Mỹ bật mạnh vào đầu tháng 6, rồi nhanh chóng hạ nhiệt từ cuối tháng 6 - tháng 7 khi sức cầu bộc lộ dấu hiệu mỏng đi.
Nhập khẩu Mỹ trong mùa hè đạt mức cao gần kỷ lục nhưng là “đỉnh sớm”; các chỉ báo đặt chỗ mới yếu đi ngay sau đó. Báo cáo vĩ mô chuyên đề tháng 8/2025 cũng nhận định: “mùa cao điểm đã xảy ra sớm hơn đáng kể so với thông lệ”, sau đó khối lượng và giá cước giảm do sức mua chững và thay đổi thuế quan.
Trước mỗi con sóng, hãy theo dõi ba chỉ báo: (1) lượng đặt chỗ mới hướng Á - Mỹ và nhịp “rã băng” tồn kho bán lẻ; (2) diễn biến giá cước giao ngay theo tuần, đặc biệt chênh lệch giữa Bờ Tây và Bờ Đông; (3) thời gian lưu bãi/lưu tàu ở các cảng chủ lực bờ Tây. Khi cả ba cùng tăng, khả năng “đỉnh cục bộ” tiến gần; khi cả ba cùng hạ, rủi ro “đáy kéo dài” đang hiện hữu.
Cầu tiêu dùng Mỹ thận trọng: hệ quả với kế hoạch vận tải
Từ tháng 7 đến nay, tín hiệu cầu yếu xuất hiện rõ rệt: một số nhóm hàng bán lẻ giảm tốc, đơn hàng dồn sang năm 2026; nhập khẩu cả năm 2025 được dự báo giảm 5,6% so với 2024. Hệ quả trực tiếp là giá cước giao ngay hạ nhanh sau khi chạm đỉnh sớm; chênh lệch giá theo tuyến (Bờ Tây/Bờ Đông) và theo tuần nới rộng hơn, làm tăng rủi ro “đặt nhầm cửa sổ” cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Ngoài yếu tố cầu, các “biến” bên ngoài như tình hình an ninh Biển Đỏ - kênh đào Suez và năng lực kênh đào Panama vẫn là ẩn số, khiến thời gian vận chuyển và ô trống tàu dao động theo tháng. Dù không “đẩy” giá cước Á - Mỹ tăng bền vững trong hè này, rủi ro địa chính trị vẫn có thể gây đột biến cục bộ về lịch tàu và chi phí phụ thu.
Ở chiều ngược lại, một số tháng lẻ cước có thể hồi nhẹ do sự kiện ngắn hạn (điều chỉnh phụ phí, dồn thiết bị, thay đổi lịch tàu). Việc bám sát dữ liệu theo tuần thay vì “cảm tính theo mùa” sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong đặt chỗ và chốt giá.
Chiến lược hành động: đặt chỗ thông minh, hợp đồng linh hoạt, phòng hộ rủi ro
Chia lô theo sóng cước: Với các lô hàng có lịch giao trải dài nhiều tuần, nên chia thành các “cụm đặt chỗ” 2-3 tuần/lần để san phẳng rủi ro giá. Cách làm này tránh dồn toàn bộ khối lượng vào đúng một đỉnh ngắn hạn, đồng thời giữ dư địa đàm phán khi thị trường hạ nhiệt. Kết hợp linh hoạt cảng đích Bờ Tây/Bờ Đông (khi phù hợp với mạng lưới phân phối nội địa) để tận dụng những tuần chênh lệch giá.
Hợp đồng bám chỉ số: Thay vì cố “đóng đinh” một mức giá cho cả năm, nên dùng hợp đồng neo theo chỉ số (index-linked) trong một khung biên độ đã thỏa thuận; gắn kèm các “điểm kích hoạt” đàm phán lại khi giá giao ngay biến động quá ngưỡng (ví dụ ±15%). Với sản phẩm nhạy giá và chu kỳ nhanh (điện tử tiêu dùng, thời trang), mức linh hoạt càng cần cao hơn.
Dự phòng lịch tàu và tuyến thay thế: Xây dựng “bộ kịch bản” theo tuần cho các tuyến thay thế (bao gồm cả phương án vòng Mũi Hảo Vọng với hàng đi USEC khi thật cần thiết), cộng thêm giải pháp kết hợp đường biển - đường không (sea–air) cho nhóm hàng giá trị cao, có hạn giao chặt. Điều chỉnh trước lead time đầu - cuối chuỗi nhằm bù những tuần cảng bị nghẽn hoặc tàu đổi lịch đột xuất.
Quản trị phụ phí và free time: Trong đàm phán mùa “đáy dài”, ưu tiên rút các phụ phí bất hợp lý, gia hạn thời gian lưu container miễn phí (free time), chuẩn hóa điều khoản chuyển cảng và hoàn thiết bị. Các mục này thường “ăn mòn” lợi nhuận nhiều không kém cước cơ bản.
- Điều khoản phụ phí an ninh – rủi ro tuyến, rõ ràng điều kiện áp dụng/loại trừ;
- Free time 2 đầu phù hợp thực tế vận hành nội địa Mỹ;
- Điều khoản chuyển cảng/đổi tuyến khi lịch tàu xáo trộn;
- “Điểm kích hoạt” đàm phán lại khi giá giao ngay vượt ngưỡng;
- Cam kết thiết bị rỗng theo tuần;
- Cửa sổ giao nhận theo khung 7–10 ngày để giảm phí chờ.
Từ “đu trend” sang kỷ luật dữ liệu
“Đỉnh sớm - đáy dài” của 2025 buộc doanh nghiệp Việt rời lối vận hành cảm tính theo mùa, chuyển sang kỷ luật dữ liệu theo tuần: theo dõi giá giao ngay, nhịp đặt chỗ, tồn kho bán lẻ và tình hình tuyến. Chiến lược tối ưu không phải “giá rẻ nhất” mà là giá phù hợp nhất với rủi ro, đạt mục tiêu đúng hạn - đúng chi phí - đúng biên lợi nhuận. Khi thị trường giật cục bởi các cú sốc ngắn hạn (an ninh tuyến, thời tiết, chính sách), doanh nghiệp nào có hợp đồng linh hoạt, kịch bản tuyến thay thế và quy trình phòng hộ tốt sẽ giữ được lợi thế cạnh tranh dài hạn trên đường hàng hải Á - Mỹ.
