Review các chương trình đào tạo hiện nay
Hiện tại, hệ thống đào tạo logistics và supply chain tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, với hàng chục trường đại học, học viện và trung tâm cung cấp chương trình cử nhân, thạc sĩ hoặc chứng chỉ nghề. Một số đơn vị nổi bật gồm Đại học Ngoại thương, Đại học Giao thông Vận tải, RMIT,… và rất nhiều các trung tâm liên kết với FIATA, APICS hoặc CSCMP.
Tuy nhiên, phần lớn các chương trình vẫn thiên về kiến thức lý thuyết hoặc tập trung vào quy trình logistics truyền thống. Mảng quản trị chuỗi cung ứng số (digital SCM), ESG, traceability, blockchain hay chiến lược đa quốc gia chưa được cập nhật đầy đủ. Một số khóa học ngắn hạn từ doanh nghiệp như SmartLog, VILAS hoặc các khóa trực tuyến từ edX, Coursera mang lại lựa chọn linh hoạt nhưng đòi hỏi người học có nền tảng tự học mạnh.
Lý thuyết & thực tế
Một khảo sát từ SCMR năm 2023 chỉ ra rằng hơn 68% các nhà quản lý tuyển dụng cho rằng sinh viên ngành supply chain chưa đáp ứng tốt yêu cầu thực chiến tại doanh nghiệp. Lý do chính là kỹ năng phân tích dữ liệu, quản lý hệ thống ERP/WMS, hiểu biết về AI và khả năng điều phối trong môi trường đa văn hóa còn yếu.
Trong khi đó, doanh nghiệp cần chuyên gia có tư duy chiến lược, năng lực vận hành chuỗi toàn cầu, và khả năng ra quyết định nhanh trong bối cảnh biến động. Việc chỉ học lý thuyết về “bullwhip effect” hay “EOQ model” không đủ để xử lý khủng hoảng thực tế như thiếu container, giá vận tải tăng sốc hay gián đoạn nguồn cung đột ngột…
Năm 2023, SCMR đã đề xuất 6 nhóm năng lực chuyên gia SCM cần phát triển: tư duy hệ thống, dữ liệu – phân tích, công nghệ vận hành, ESG & compliance, kỹ năng lãnh đạo – truyền thông, và năng lực thích ứng nhanh với môi trường toàn cầu.
Khuyến nghị từ chuyên gia & doanh nghiệp
Nhiều chuyên gia khẳng định việc đào tạo SCM không thể chỉ giao cho nhà trường. Cần sự tham gia tích cực từ doanh nghiệp – với vai trò là mentor, người đồng hành đào tạo thực tế và tạo môi trường cho học viên thử sức.
Một số doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam như Samsung SDS, Maersk Vietnam, Bee Logistics đang triển khai mô hình học việc (internship rotation), kết hợp giảng dạy nội bộ, và tạo điều kiện nhân sự theo học chứng chỉ quốc tế như CPIM, CSCP hoặc LSS. Việc kết hợp “on-the-job training” với chuẩn hóa năng lực theo mô hình SCOR (Supply Chain Operations Reference) là xu hướng hiệu quả.
Nhiều doanh nghiệp hiện nay không còn đặt nặng tiêu chí “kinh nghiệm đúng ngành” khi tuyển dụng nhân sự logistics và supply chain, mà chuyển sang tìm kiếm những ứng viên có nền tảng kỹ thuật tốt, tư duy phân tích logic và tinh thần học hỏi cao.
Theo họ, những yếu tố này đóng vai trò quyết định trong việc tiếp thu nhanh công nghệ, thích ứng với quy trình mới và xử lý tình huống phát sinh trong chuỗi cung ứng. Sau khi được tuyển, ứng viên sẽ được đào tạo bài bản về nghiệp vụ chuyên sâu – từ quản trị kho, vận tải đến hệ thống WMS, ERP và các tiêu chuẩn quốc tế. Cách tiếp cận này vừa giúp doanh nghiệp linh hoạt nguồn lực, vừa tạo ra đội ngũ nhân sự có năng lực đa nhiệm và khả năng phát triển lâu dài trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
Đào tạo chuyên gia supply chain không chỉ là đầu tư cho năng lực con người mà là chiến lược sống còn để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong môi trường toàn cầu bất định. Khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn chỉ có thể được rút ngắn khi nhà trường – doanh nghiệp – người học cùng cam kết hành động.
Chúng tôi cho rằng Việt Nam cần xây dựng khung năng lực ngành logistics – SCM cấp quốc gia, tạo liên kết chặt chẽ giữa chương trình đào tạo, nhu cầu tuyển dụng và chuẩn nghề quốc tế. Khi đó, nguồn nhân lực không chỉ đủ về số mà sẽ mạnh về chất – sẵn sàng đóng vai trò “kiến trúc sư chuỗi cung ứng” cho doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển mình chiến lược.
.jpg "Mua sắm xanh – Xu hướng tất yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu")
