Fulbright 30 năm: Ngày trở về… và bước tiếp theo những chân trời mới

Từ lớp học trong con hẻm nhỏ đến trường đại học độc lập

Ngày 30.11.1995, FETP chính thức thành lập với sự hợp tác giữa Harvard Kennedy School và Trường Đại học Kinh tế TPHCM, mở khóa đào tạo đầu tiên về quản lý kinh tế cho cán bộ nhà nước, doanh nhân, giảng viên đại học. Lúc đó, trong bối cảnh Việt Nam chuyển mình sang kinh tế thị trường, FETP được xem là “phòng thí nghiệm chính sách” đặc biệt, nơi các khái niệm về kinh tế học thị trường, cải cách thể chế, quản trị công được thảo luận thẳng thắn, dựa trên dữ liệu và tranh luận học thuật.

Từ nền tảng đó, chương trình dần phát triển thành chương trình thạc sĩ Chính sách công đầu tiên ở Việt Nam, hợp tác chặt chẽ với Harvard và đóng góp nguồn nhân lực chính sách cho quá trình đổi mới. Đến năm 2016, khi Đại học Fulbright Việt Nam - trường đại học tư thục, phi lợi nhuận đầu tiên của Việt Nam được cấp phép, FETP chính thức trở thành Trường Chính sách công & Quản lý Fulbright (FSPPM) - một đơn vị chủ chốt trong cấu trúc học thuật của Fulbright.

Hôm nay, FSPPM không chỉ đào tạo chương trình Thạc sĩ Chính sách công (MPP) các chuyên ngành Phân tích chính sách, Lãnh đạo & Quản lý, mà còn tổ chức nhiều chương trình bồi dưỡng ngắn hạn về quản lý công, lãnh đạo khu vực công, phát triển kinh tế địa phương, quản trị đô thị, dành cho đội ngũ cán bộ trung ương và địa phương. Song song, các chương trình điều hành (executive programs) giúp lãnh đạo các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức xã hội cập nhật tư duy và công cụ chính sách mới.

Đại học Fulbright Việt Nam - “ngôi nhà lớn” của FSPPM được xây dựng như một trường đại học độc lập, phi lợi nhuận, vận hành theo những nguyên tắc học thuật hiện đại: tự chủ, minh bạch, đề cao tự do học thuật. Từ cơ sở hiện tại tại khu Phú Mỹ Hưng (Quận 7), Fulbright đang chuẩn bị chuyển sang khuôn viên mới tại Khu Công nghệ cao TPHCM, dự kiến hoàn thiện sau năm 2026, với kỳ vọng trở thành một trung tâm giáo dục - nghiên cứu tầm khu vực.

Cộng đồng Fulbright: mạng lưới phụng sự trải dài khắp Việt Nam

Sau 30 năm, từ những lớp học đầu tiên, Fulbright đã có hơn 1.800 học viên tốt nghiệp các chương trình chính sách công, chưa kể hàng nghìn người tham gia các khóa ngắn hạn, lớp bồi dưỡng chuyên đề. Họ làm việc trong các bộ, ngành, chính quyền địa phương, viện nghiên cứu, tổ chức xã hội, các doanh nghiệp tư nhân và các định chế tài chính; nhiều người giữ các vị trí then chốt trong hoạch định, triển khai và đánh giá chính sách công.

Cộng đồng cựu học viên Fulbright (FSA – Fulbright School Alumni) vì thế không chỉ là một mạng lưới “bạn học cũ”, mà đúng hơn là một hệ sinh thái nghề nghiệp - xã hội. Ở đó, người làm quy hoạch đô thị có thể bắt tay với người làm dữ liệu, người làm doanh nghiệp chia sẻ góc nhìn với người làm pháp lý, để cùng thiết kế những giải pháp chính sách hay dự án cộng đồng đi vào đời sống.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của Đại học Fulbright Việt Nam, cộng đồng này còn kết nối mạnh mẽ hơn với các chương trình Fulbright rộng lớn do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ như Fulbright Foreign Student, Fulbright U.S. Scholar, Fulbright U.S. Student… để tạo nên những “cầu nối tri thức” hai chiều giữa Việt Nam và thế giới. Những chuyên gia, học giả Fulbright đến Việt Nam giảng dạy, nghiên cứu; và ngược lại, nhiều nhà nghiên cứu, giảng viên, cán bộ Việt Nam nhận học bổng Fulbright sang Hoa Kỳ học tập, rồi quay về tiếp tục đóng góp.

Không chỉ tập trung tại Hà Nội hay TPHCM, các nhóm cựu học viên Fulbright hiện diện ở nhiều địa phương, hình thành các “chapter” theo vùng miền, theo chủ đề công việc: từ tài chính - ngân hàng, quy hoạch đô thị, môi trường, đến giáo dục, y tế, đổi mới sáng tạo. Nhiều sáng kiến chính sách địa phương, từ quy hoạch phát triển đô thị, chuyển đổi xanh, đến cải cách thủ tục hành chính đều thấp thoáng dấu ấn của những người từng “ngồi cùng giảng đường Fulbright”.

Không chỉ làm chính sách, họ còn cùng nhau thực hiện các dự án cộng đồng: những chuyến đi đến huyện đảo như Phú Quý, những chương trình tư vấn miễn phí cho doanh nghiệp nhỏ, những buổi workshop dành cho sinh viên, hay các dự án nghiên cứu về đô thị thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu, quản trị tài nguyên. Từ lớp học đến đảo xa, từ giảng đường đến phòng họp chính quyền địa phương, Fulbright hiện diện bằng những con người cụ thể, những việc làm cụ thể.

Homecoming 2025: “Ngày về nhà” của những người đi xa

Trong mạch chảy 30 năm ấy, Homecoming 2025 được tổ chức cùng dịp kỷ niệm 30 năm FETP - không chỉ là một buổi lễ trang trọng. Đó là “Ngày về nhà” đúng nghĩa, nơi các thế hệ giảng viên, học viên, cựu học viên gặp lại nhau giữa không gian Fulbright đầy ắp kỷ niệm.

Ngay từ sáng, khuôn viên trường đã rộn ràng với chuỗi hoạt động học thuật và kết nối. Hội thảo chuyên đề “Từ Đô thị hóa đến Đô thị học: Khi con người, dữ liệu và chính sách cùng tạo nên trí tuệ thành phố” được thiết kế như một “lớp học mở” cho nhiều thế hệ Fulbright. Ở đó, câu chuyện quy hoạch đô thị sông nước từ Nam Sài Gòn - Phú Mỹ Hưng đến bán đảo Thanh Đa được kể lại từ góc nhìn người trong cuộc, kết nối với những cập nhật mới nhất về ứng dụng dữ liệu lớn trong nghiên cứu kinh tế - xã hội của nhóm nghiên cứu FUSE: dữ liệu di chuyển, bản đồ số, các mô hình dự báo.

Song song, các nhóm nghiên cứu FSA Business - FSA Legal đồng tổ chức hội thảo “Góc nhìn đa chiều trong quản trị khủng hoảng”. Tại đây, cấu trúc của một khủng hoảng - nơi lãnh đạo, truyền thông và pháp lý giao nhau - được các giảng viên và chuyên gia Fulbright “giải phẫu” từ những case study có thật: từ khủng hoảng truyền thông doanh nghiệp, tranh chấp pháp lý, đến các tình huống điều hành trong bối cảnh bất định. Những khung phân tích kinh điển của các môn Lãnh đạo công, Phân tích chính sách được “đem ra khỏi lớp”, đặt vào bối cảnh đời thực, với những quyết định khó khăn ở cấp lãnh đạo và bài toán khôi phục niềm tin công chúng.

Đó là một kiểu “lớp học Fulbright” rất đặc trưng: nơi người thầy có thể là một giảng viên lâu năm, nhưng người kể chuyện lại là những cựu học viên đang giữ vị trí điều hành, và mỗi người tham dự đều có cơ hội đặt câu hỏi, phản biện, bổ sung từ trải nghiệm của chính mình.

Trước thềm các hoạt động học thuật, không khí Homecoming đã được “làm nóng” bởi giải FSA Pickleball Championship 2025 - một “sân chơi năng lượng” diễn ra chiều 21/11 tại sân D-Joy trên trục Nguyễn Lương Bằng (Quận 7). Ba mươi cặp đấu, với hai nội dung Đôi nam và Đôi nam - nữ, tượng trưng cho chặng đường 30 năm Fulbright, nơi những “học viên đời đầu” đứng chung sân với thế hệ đàn em, nơi các đồng môn từng tranh luận học thuật nay tranh từng điểm số trên sân đấu, nhưng tất cả đều ngập tràn tiếng cười. Giải đấu còn mang ý nghĩa gây quỹ học bổng cho Quỹ FSA, với sự đồng hành của nhiều doanh nghiệp, đối tác.

Ba mươi năm và chương tiếp theo của câu chuyện Fulbright

Khi ánh đèn Lễ kỷ niệm 30 năm FETP - FSPPM & Homecoming 2025 dần khép lại, thứ còn đọng lại không chỉ là những tấm huy hiệu lưu niệm hay bức ảnh check-in trên mạng xã hội. Đó là cảm giác “mình thuộc về nơi này” của mỗi người từng đi qua Fulbright, dù họ đang làm việc ở Hà Nội, TPHCM, một tỉnh miền núi hay một trường đại học bên kia bán cầu.

Sau ba thập niên, Fulbright đang bước vào một chương mới: chương của đô thị thông minh, chuyển đổi số trong khu vực công, quản trị rủi ro toàn cầu, phát triển bền vững và hội nhập sâu hơn vào mạng lưới Fulbright toàn cầu. FSPPM tiếp tục mở rộng các chương trình cao học và điều hành, tăng cường nghiên cứu chính sách dựa trên dữ liệu, xây dựng các phòng lab liên ngành; Đại học Fulbright Việt Nam mở thêm ngành học mới, kết nối ngày càng nhiều đối tác quốc tế.

Trong bối cảnh thế giới biến động, những giá trị “xưa như Fulbright” - sự liêm chính học thuật, tinh thần dấn thân vì cộng đồng, niềm tin vào đối thoại và tranh luận có cơ sở - càng trở nên cần thiết. Bởi lẽ, chính sách công hay phát triển cộng đồng cuối cùng vẫn là câu chuyện của con người với con người, của niềm tin và trách nhiệm.

Vì vậy, “về trường” không phải để hoài niệm, mà để nạp lại năng lượng, cập nhật tri thức, làm mới các kết nối và tự vấn mình: trong 5 năm, 10 năm tới, mình sẽ đóng góp gì cho cộng đồng, cho địa phương, cho đất nước? Với mỗi thế hệ bước ra từ Fulbright, câu hỏi ấy vừa là lời nhắc, vừa là lời hẹn.

Ba mươi năm trước, Fulbright bắt đầu từ một lớp học nhỏ trong con hẻm Sài Gòn. Ba mươi năm sau, đó là một cộng đồng rộng lớn, đa ngành, đa thế hệ, cùng chia sẻ lý tưởng dùng tri thức để phụng sự. Và câu chuyện ấy rõ ràng chưa dừng lại; Homecoming 2025 chỉ là một dấu phẩy trong bản trường ca dài. Từ “Ngày về nhà” hôm nay, những cuộc chia tay ở cổng trường cũng là những chuyến lên đường mới - để rồi lại có một ngày khác, tất cả cùng hẹn nhau… trở về.

------------------------------------------------

(*) MPP23 (2021-2023)