KH&CN: Động lực then chốt cho tăng trưởng kinh tế
Trên thế giới, KH&CN đã chứng minh là yếu tố làm nên kỳ tích kinh tế của các quốc gia như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Singapore. Hàn Quốc, từ một nước nông nghiệp nghèo nàn sau chiến tranh, đã vươn lên thành cường quốc công nghệ nhờ chiến lược đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Hiện nay, chi tiêu cho R&D của quốc gia này chiếm khoảng 4,8% GDP – một trong những tỷ lệ cao nhất thế giới.
Tại Việt Nam, trong những năm qua, các ứng dụng KH&CN đã góp phần gia tăng năng suất lao động lên 5,3%/năm, tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế bền vững. Các ngành công nghiệp mũi nhọn như sản xuất vi mạch, năng lượng tái tạo và công nghệ sinh học đang dần khẳng định vị thế. Tuy nhiên, chi tiêu cho R&D mới đạt mức 0,7% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 2% của các nước phát triển.


Nghị quyết 57: Đòn bẩy chiến lược cho khoa học và công nghệ
Nghị quyết 57 nhấn mạnh KH&CN là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp vào năm 2030 và quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Một trong những ưu tiên hàng đầu là tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo (AI), y sinh học, vật liệu mới và năng lượng tái tạo. Chính phủ đã cam kết nâng mức đầu tư cho KH&CN lên 2% GDP trong 5 năm tới, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân.


Chính phủ cam kết đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tăng cường phối hợp giữa các bộ ngành để đảm bảo sự thông suốt trong thực hiện chính sách. Đồng thời, các kế hoạch cụ thể đang được xây dựng để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Đặc biệt, sự chú trọng vào việc chuyển đổi số trong các lĩnh vực trọng yếu như y tế, giáo dục và tài chính đang mang lại nhiều bước tiến quan trọng.
Thách thức và giải pháp trong phát triển KH&CN
Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều hạn chế, từ hệ thống hạ tầng nghiên cứu còn yếu kém đến thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao. Thủ tục hành chính phức tạp cũng làm mất thời gian và cơ hội cho các dự án KH&CN.
Vấn đề đặt ra là làm sao để sử dụng nguồn vốn hiệu quả hơn. Hiện tại, phần lớn ngân sách dành cho KH&CN đến từ nhà nước, trong khi sự tham gia của khu vực tư nhân còn hạn chế. Cần có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào R&D thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm và chính sách ưu đãi thuế.
Chính phủ cần đẩy mạnh xây dựng môi trường thuận lợi cho nghiên cứu và sáng tạo. Những thay đổi pháp lý trong Luật KH&CN, cùng các cải cách về quy trình phê duyệt dự án, sẽ tạo điều kiện để các nhà khoa học tập trung vào công việc thay vì bị áp lực bởi thủ tục hành chính.


Khoa học và công nghệ không chỉ là lựa chọn, mà là con đường sống còn cho sự phát triển bền vững của Việt Nam. Để hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển, Việt Nam cần tập trung nguồn lực và quyết tâm chính trị nhằm khai thác triệt để tiềm năng của KH&CN.
Nghị quyết 57 đã mang lại luồng gió mới, tạo động lực thúc đẩy toàn xã hội tham gia vào cuộc cách mạng KH&CN. Thành công hay thất bại không chỉ phụ thuộc vào tầm nhìn chiến lược mà còn ở khả năng tổ chức thực hiện. Việt Nam có thể học hỏi từ các quốc gia tiên tiến để "đứng trên vai những người khổng lồ" và xây dựng một nền kinh tế hùng cường dựa trên nền tảng KH&CN vững chắc.