Chuyển đổi số chuỗi cung ứng: Từ kế hoạch đến hiện thực hóa công nghệ

Đứng trước thách thức đó, chuyển đổi số trong chuỗi cung ứng không chỉ là một xu hướng công nghệ mà là bước tiến chiến lược, giúp các doanh nghiệp từ sản xuất đến phân phối thoát khỏi tình trạng bị động, xây dựng năng lực cạnh tranh dài hạn và tạo ra giá trị bền vững trong vận hành.

Chiến lược số hóa chuỗi cung ứng: bắt đầu từ tầm nhìn lãnh đạo

Không phải công nghệ, mà chính góc nhìn chiến lược mới là xuất phát điểm đúng đắn trong chuyển đổi số chuỗi cung ứng. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc từ cấp cao nhất – ban điều hành, với cách tiếp cận chủ động và dài hạn. Thay vì xem số hóa là nhiệm vụ của bộ phận IT, các doanh nghiệp tiên phong đã tích hợp chuyển đổi số vào tầm nhìn chiến lược tổng thể, xác định nó như một phần cốt lõi của năng lực tổ chức.

Ở đây, ba yếu tố đóng vai trò trụ cột trong xây dựng chiến lược bao gồm: con người – nơi năng lực phân tích, khả năng phối hợp và tinh thần cải tiến phải được khơi dậy từ mọi cấp độ tổ chức; dữ liệu – vốn là nhiên liệu của mọi thuật toán, cần được chuẩn hóa và tích hợp xuyên suốt từ kho hàng đến điểm bán; và cuối cùng là lựa chọn công nghệ – yếu tố cần đặt trên tiêu chí “tương thích & tạo giá trị” thay vì chạy theo xu hướng một cách mù quáng.

Chuyển đổi số không bắt đầu từ công nghệ, mà từ tư duy chiến lược và khả năng lãnh đạo tổ chức vượt qua quán tính vận hành cũ

Việc thiếu một tầm nhìn tổng thể chính là lý do khiến nhiều dự án số hóa bị đình trệ hoặc thất bại dù được đầu tư lớn. Mỗi nền tảng mới được triển khai cần có mục tiêu rõ ràng, khả năng đo lường hiệu quả cụ thể, cũng như sự cam kết từ cả hệ thống – từ quản lý cấp cao đến nhân viên vận hành trực tiếp.

Tiến trình thực thi: từ pilot đến triển khai toàn hệ thống

Chiến lược dù đúng đắn đến đâu cũng sẽ trở thành lý thuyết nếu không được triển khai hiệu quả trong thực tiễn. Và ở đây, nguyên tắc “thí điểm – đánh giá – mở rộng” đóng vai trò sống còn. Nhiều doanh nghiệp thành công chọn khởi động chuyển đổi số từ các điểm chạm có tác động lớn và khả năng đo lường rõ ràng, chẳng hạn như trung tâm phân phối, tuyến vận tải chiến lược hoặc quy trình lập kế hoạch nhu cầu.

Thí điểm giúp doanh nghiệp kiểm chứng giải pháp trong môi trường thực tế, hiệu chỉnh các mô hình vận hành và thiết lập các chỉ số đánh giá phù hợp. Khi đã có dữ liệu xác thực về hiệu quả – từ tốc độ giao hàng được rút ngắn, tồn kho giảm, đến chi phí logistics giảm thiểu – các doanh nghiệp sẽ có cơ sở vững chắc để mở rộng quy mô triển khai trên toàn chuỗi cung ứng, đồng thời thiết lập các quy trình chuẩn hóa mới đi cùng công nghệ.

Quan trọng hơn, quá trình này cần được đồng hành bởi đội ngũ quản lý thay đổi chuyên nghiệp, nhằm dẫn dắt tổ chức vượt qua rào cản văn hóa và tâm lý sợ hãi cái mới.

Công nghệ chủ lực thúc đẩy chuyển đổi số

Nếu chiến lược và quy trình là đường dẫn, thì công nghệ là chiếc xe đưa chuỗi cung ứng đến tương lai. Trong đó, ba công nghệ nổi bật nhất đang đóng vai trò trụ cột gồm IoT, AI và Blockchain.

Các thiết bị IoT giúp giám sát trạng thái hàng hóa trong thời gian thực, từ vị trí xe vận chuyển đến nhiệt độ container lạnh. Đây là yếu tố quyết định đặc biệt trong ngành thực phẩm và dược phẩm – nơi chất lượng hàng hóa phụ thuộc trực tiếp vào điều kiện bảo quản IoT không chỉ mang lại dữ liệu, mà còn tạo ra khả năng phản ứng nhanh trước rủi ro như sự cố thiết bị, điều kiện thời tiết bất thường hay tắc nghẽn giao thông.

AI và hệ thống phân tích dự báo (predictive analytics) đang mở ra bước tiến vượt bậc cho các doanh nghiệp trong việc dự đoán nhu cầu thị trường, tối ưu hóa tồn kho và nâng cao độ chính xác trong lập kế hoạch sản xuất. Không còn phụ thuộc vào Excel hay cảm tính, giờ đây các nhà quản lý chuỗi cung ứng có thể ra quyết định dựa trên phân tích hàng triệu điểm dữ liệu được xử lý trong thời gian thực.

Blockchain, kết hợp cùng mô hình Digital Twin, đóng vai trò quan trọng trong việc truy xuất nguồn gốc, tăng cường tính minh bạch và ngăn chặn gian lận trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt trong các ngành nhạy cảm như thời trang, thực phẩm hữu cơ hay dược phẩm, blockchain giúp người tiêu dùng, nhà phân phối và nhà cung cấp cùng chia sẻ một nguồn dữ liệu trung thực, không thể sửa đổi.

Khó khăn và cách vượt qua

Dù tiềm năng là rất lớn, con đường chuyển đổi số chuỗi cung ứng cũng đầy những thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cao, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, là rào cản không dễ vượt qua. Bên cạnh đó là tình trạng hệ thống công nghệ cũ không tương thích với giải pháp mới, tạo ra các “điểm mù dữ liệu” khiến hiệu quả không đồng đều.

Một rào cản quan trọng khác là thiếu hụt nhân lực số hóa có chuyên môn sâu, từ quản trị dữ liệu, vận hành hệ thống đến phân tích và ra quyết định trên nền tảng số. Điều này buộc các doanh nghiệp phải tính đến chiến lược phát triển nội lực – thông qua đào tạo lại đội ngũ hiện hữu, kết hợp tuyển dụng chuyên gia và hợp tác với các startup công nghệ chuyên ngành.

Chuyên gia từ Gartner, ông Alex D’Avello từng nhận định trong hội nghị SCM Symposium 2025 rằng “Chuyển đổi số chuỗi cung ứng không còn là ‘chiến thuật’ mà là vấn đề sống còn của doanh nghiệp trong 5 năm tới. Đây là cách để duy trì vận hành ổn định, nâng cao năng lực cạnh tranh và ứng phó linh hoạt với biến động toàn cầu”.

Chuyển đổi số chuỗi cung ứng là một hành trình lâu dài, đòi hỏi cả tư duy chiến lược, sự nhất quán trong thực thi và khả năng thích ứng không ngừng với sự phát triển của công nghệ và yêu cầu thị trường. Việc doanh nghiệp lựa chọn bắt đầu từ đâu, đi như thế nào và với ai là những yếu tố quyết định đến thành bại của quá trình số hóa.

Chúng tôi cho rằng thành công của chuyển đổi số không đến từ việc chạy theo xu hướng hay đầu tư mạnh tay, mà đến từ sự hiểu rõ mục tiêu, lựa chọn công nghệ phù hợp và đặc biệt là năng lực tổ chức để hiện thực hóa công nghệ đó thành giá trị vận hành cụ thể. Doanh nghiệp có chuỗi cung ứng càng phức tạp thì càng phải linh hoạt, và chính chuyển đổi số là nền tảng giúp họ biến sự phức tạp đó thành lợi thế cạnh tranh thực thụ.

Doanh nghiệp không cần chuyển đổi số tất cả mọi thứ – họ cần chuyển đổi đúng điểm, đúng thời điểm và đúng công nghệ để tạo đòn bẩy cho toàn bộ hệ thống.