Cú sốc “de minimis”: Khi tuyến hàng không Trung - Mỹ rung chuyển

Cơn địa chấn trên tuyến hàng không sôi động nhất thế giới

Trước khi chính sách mới có hiệu lực, tuyến hàng hóa hàng không Trung Quốc – Mỹ là “mạch máu” của thương mại điện tử xuyên biên giới. Quy định de minimis cho phép hàng hóa nhập khẩu dưới 800 USD vào Mỹ được miễn thuế và thủ tục hải quan đơn giản, tạo điều kiện cho hàng triệu gói hàng nhỏ từ các sàn thương mại điện tử Trung Quốc như Shein, Temu, AliExpress tràn vào thị trường Mỹ.

Khi ưu đãi này bị dỡ bỏ, mỗi kiện hàng trở thành đối tượng áp thuế nhập khẩu và quy trình thông quan phức tạp. Kết quả là khối lượng vận tải hàng không trên tuyến này giảm mạnh, khiến nhiều hãng vận tải và nhà giao nhận phải cắt giảm chuyến bay, chuyển hướng máy bay sang các tuyến khác hoặc giảm giá để tìm khách hàng mới. Sự sụt giảm này cũng kéo theo làn sóng dư thừa công suất ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Hệ quả dây chuyền lan ra toàn mạng lưới logistics

Việc tuyến Trung Quốc – Mỹ suy yếu tạo ra hiệu ứng domino trên toàn mạng lưới vận tải hàng không. Các hub trung chuyển lớn như Hong Kong, Incheon, Anchorage vốn phụ thuộc nhiều vào luồng hàng thương mại điện tử Trung Quốc đã chứng kiến lượng hàng giảm đột biến, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu dịch vụ mặt đất, kho bãi và chuỗi cung ứng liên quan.

Các hãng vận tải quốc tế buộc phải tìm kiếm thị trường thay thế, chuyển công suất sang tuyến châu Âu, Trung Đông hoặc Đông Nam Á. Tuy nhiên, việc tái phân bổ này không phải lúc nào cũng hiệu quả, do nhu cầu ở các tuyến khác không đủ lớn để hấp thụ lượng công suất bị dư thừa. Một số hãng nhỏ hơn thậm chí phải cho máy bay nằm sân hoặc tìm đối tác thuê lại.

Việt Nam trong vòng xoáy thay đổi

Với vị trí là một trung tâm sản xuất và xuất khẩu đang lên ở châu Á, Việt Nam vừa chịu áp lực vừa có cơ hội từ biến động này.

Ngược lại, cơ hội xuất hiện khi các hãng vận tải tìm kiếm nguồn hàng mới để bù đắp công suất dư thừa. Nếu Việt Nam có thể nhanh chóng tăng năng lực cung ứng, đặc biệt ở các ngành hàng giá trị cao và thời gian giao hàng quan trọng, chúng ta hoàn toàn có thể “chen chân” vào khoảng trống mà hàng Trung Quốc để lại.

Chiến lược thích ứng của các hãng vận tải và bài học cho Việt Nam

Trước cú sốc de minimis, các hãng vận tải hàng không lớn áp dụng một số chiến lược để giảm thiểu thiệt hại: đẩy mạnh dịch vụ charter chuyên dụng cho hàng giá trị cao, ký hợp đồng dài hạn với các nhà xuất khẩu lớn ngoài Trung Quốc, phát triển thêm các tuyến ngách ít cạnh tranh hơn. Một số hãng còn đầu tư vào các giải pháp logistics “door-to-door” để tăng giá trị dịch vụ và giữ chân khách hàng.

Bài học cho Việt Nam là không thể chỉ dựa vào một vài thị trường xuất khẩu lớn hoặc một vài tuyến vận tải chủ lực. Cần đa dạng hóa cả thị trường lẫn phương thức vận tải, đồng thời nâng cấp hạ tầng logistics hàng không để trở thành đối tác hấp dẫn trong mắt các hãng quốc tế. Đặc biệt, việc đẩy mạnh số hóa quy trình hải quan và chuẩn hóa chứng từ có thể giúp hàng hóa Việt Nam rút ngắn thời gian xử lý, tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh slot vận tải ngày càng quý giá.

Tầm nhìn dài hạn cho Việt Nam trong bức tranh mới

Sự kiện de minimis không chỉ là một biến cố chính sách, mà còn là dấu hiệu cho thấy thương mại điện tử toàn cầu đang bước vào giai đoạn mới – nơi lợi thế không chỉ nằm ở chi phí sản xuất thấp, mà còn ở khả năng đáp ứng nhanh và linh hoạt.

Điều này đòi hỏi chiến lược dài hạn: đầu tư vào sân bay hàng hóa chuyên biệt, phát triển đội bay chuyên dụng trong nước, mở rộng dịch vụ hậu cần lạnh và kết nối đường sắt – đường biển với đường hàng không để hình thành các hành lang logistics tích hợp.

Khi cú sốc trở thành bàn đạp

Quyết định chấm dứt de minimis đã làm thay đổi cục diện vận tải hàng không toàn cầu chỉ trong thời gian ngắn. Với nhiều quốc gia, đây là một cú sốc làm giảm doanh thu và phá vỡ thói quen thương mại. Nhưng với những nền kinh tế năng động và biết tận dụng thời cơ, đây cũng là cơ hội để mở rộng thị phần, thiết lập mối quan hệ lâu dài với các hãng vận tải và nâng cấp vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Với Việt Nam, câu hỏi không phải là liệu chúng ta có bị ảnh hưởng hay không, mà là chúng ta sẽ phản ứng như thế nào. Nếu biết kết hợp giữa nâng cấp hạ tầng, cải thiện thủ tục, phát triển sản phẩm xuất khẩu giá trị cao và xây dựng quan hệ chiến lược với các hãng vận tải, cú sốc hôm nay hoàn toàn có thể trở thành bàn đạp cho bước tiến ngày mai.