Bài 3: Tiêu chuẩn khí thải mới – Cơ hội hay thách thức cho doanh nghiệp vận tải?

Việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới là xu hướng tất yếu để hướng đến phát triển bền vững, nhưng liệu đây có thực sự là cơ hội giúp ngành vận tải chuyển mình hay lại trở thành rào cản lớn cho doanh nghiệp?

Doanh nghiệp vận tải bị ảnh hưởng ra sao?

Với tổng số hơn 1,5 triệu xe tải và xe container đang hoạt động tại Việt Nam, trong đó hơn 50% có tuổi đời trên 10 năm, việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới khiến hàng trăm nghìn phương tiện có nguy cơ bị cấm lưu hành hoặc phải cải tạo. Điều này dẫn đến những hệ quả nặng nề cho ngành vận tải.

Ba tác động của tiêu chuẩn khí thải mới:

Chi phí nâng cấp phương tiện cao:

- Để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 hoặc Euro 6, mỗi xe tải cũ cần đầu tư từ 150 - 300 triệu đồng để nâng cấp hệ thống khí thải.

- Các doanh nghiệp có đội xe lớn từ 50 - 100 xe sẽ phải chi hàng chục tỷ đồng, gây áp lực tài chính nặng nề.

Nguy cơ đào thải doanh nghiệp nhỏ:

- Các công ty vận tải lớn có thể dễ dàng chuyển đổi sang đội xe mới, nhưng với doanh nghiệp nhỏ lẻ, việc thay thế phương tiện là rào cản rất lớn.

- Nếu không thể đáp ứng tiêu chuẩn mới, nhiều doanh nghiệp buộc phải rời bỏ thị trường hoặc bị sáp nhập.

Chi phí vận chuyển gia tăng:

- Với việc nhiều phương tiện bị loại bỏ, nguồn cung vận tải sẽ giảm, dẫn đến giá cước vận chuyển tăng từ 10-20% trong thời gian tới.

- Điều này không chỉ tác động đến doanh nghiệp logistics mà còn ảnh hưởng đến giá hàng hóa tiêu dùng, xuất nhập khẩu và thương mại điện tử.

Tiêu chuẩn khí thải mới – Xu hướng tất yếu của ngành vận tải xanh

Dù gây nhiều khó khăn ban đầu, việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn là xu hướng tất yếu giúp Việt Nam giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng vận tải đường bộ.

Ba lợi ích của tiêu chuẩn khí thải mới:

Giảm ô nhiễm môi trường đô thị:

- Hiện nay, xe tải và xe container chiếm hơn 30% lượng khí thải CO2 tại Việt Nam. Việc loại bỏ các phương tiện cũ sẽ giúp giảm đáng kể lượng phát thải độc hại.

- Nhiều thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng đã ghi nhận mức ô nhiễm không khí vượt ngưỡng an toàn trong những năm qua, việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải sẽ góp phần cải thiện chất lượng không khí.

Thúc đẩy đổi mới công nghệ vận tải:

- Các doanh nghiệp logistics đang có xu hướng đầu tư vào xe tải điện, xe hybrid hoặc xe chạy bằng LNG để thay thế xe diesel truyền thống.

- Các công ty như TTC Logistics, Gemadept và DHL đã bắt đầu sử dụng xe điện để giao hàng trong đô thị, giúp giảm thiểu khí thải và chi phí nhiên liệu.

Tăng năng lực cạnh tranh quốc tế:

- Nhiều nước như Singapore, Nhật Bản, EU đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 6 từ lâu. Nếu Việt Nam không sớm nâng cấp, ngành logistics sẽ gặp khó khăn khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

- Các đối tác nước ngoài đang yêu cầu tiêu chuẩn vận tải xanh cao hơn, do đó, doanh nghiệp nào thích nghi sớm sẽ có lợi thế lớn trong xuất khẩu.

Doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với tiêu chuẩn mới?

Để không bị tụt lại trong cuộc đua chuyển đổi, các doanh nghiệp vận tải cần chủ động có chiến lược dài hạn để nâng cấp phương tiện và tối ưu chi phí vận hành.

Các giải pháp dành cho doanh nghiệp:

Lập kế hoạch thay thế phương tiện hợp lý:

- Doanh nghiệp nên dần thay thế xe cũ thay vì chờ đến khi nghị định bắt buộc áp dụng trên toàn bộ đội xe.

- Tận dụng các chính sách hỗ trợ tài chính từ ngân hàng, quỹ đầu tư xanh để giảm áp lực vốn.

Tận dụng các ưu đãi về thuế và tài chính:

- Chính phủ có thể đưa ra các chính sách giảm thuế nhập khẩu xe tải điện, hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp để khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường.

Ứng dụng công nghệ tiết kiệm nhiên liệu:

- Sử dụng hệ thống giám sát nhiên liệu, quản lý đội xe thông minh để tối ưu mức tiêu hao nhiên liệu, giảm chi phí vận hành.

Kết luận

Việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP có thể tạo ra những khó khăn lớn cho doanh nghiệp logistics trong ngắn hạn, đặc biệt là về chi phí đầu tư phương tiện. Tuy nhiên, trong dài hạn, đây là bước đi cần thiết để ngành vận tải phát triển bền vững hơn, giảm ô nhiễm môi trường và tăng khả năng cạnh tranh với các thị trường quốc tế.

Vấn đề đặt ra là chính phủ có nên áp dụng các chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp dễ dàng thích nghi hơn không? Việc chuyển đổi sang vận tải xanh sẽ diễn ra nhanh hay chậm, phụ thuộc rất lớn vào sự đồng hành giữa nhà nước và doanh nghiệp. Và liệu rằng ngành logistics Việt Nam đã sẵn sàng bước vào kỷ nguyên giao thông xanh chưa? Đây là thời điểm để hành động!