Luật PPP: Cần đảm bảo sự bình đẳng giữa các bên hợp đồng

Các Nghị định hướng dẫn Luật PPP cần đảm bảo sự bình đẳng giữa các bên hợp đồng

Hiện nay, nhiều dự án PPP còn tồn tại bất cập trong việc thực hiện các cam kết giữa cơ quan Nhà nước và nhà đầu tư trong hợp đồng dự án. Nhà đầu tư được yêu cầu phải thực hiện theo đúng các cam kết trong hợp đồng, nếu không thực hiện đúng sẽ bị xử lý vi phạm. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, bên còn lại của hợp đồng - cơ quan Nhà nước trong nhiều trường hợp không thực hiện đúng và đầy đủ cam kết, làm ảnh hưởng đến dự án, gây thiệt hại cho nhà đầu tư nhưng không có chế tài xử lý.

Ngày 18/6, Quốc hội đã ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư số 64/2020/QH14 tạo hành lang pháp lý nhằm đẩy mạnh phát huy tiềm năng, huy động nguồn lực tư nhân tham gia đầu tư phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Luật PPP có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2021. Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật PPP và Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật PPP về lựa chọn nhà đầu tư do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm soạn thảo. VARSI là thành viên Ban Soạn thảo 2 Nghị định này.Với vai trò bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên phạm vi cả nước, ngày 21/10, Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) có Văn bản số 54/2020/VARSI gửi Thủ tướng Chính phủ về những bất cập trong thực tiễn triển khai các dự án PPP. Văn bản nhấn mạnh cần có những biện pháp đảm bảo sự bình đẳng giữa cơ quan Nhà nước và nhà đầu tư: “Các dự án đã và đang đưa vào khai thác phát huy hiệu quả đầu tư, thúc đẩy giao thương, phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương, giảm thiểu nguy cơ ùn tắc, tai nạn giao thông,... nên trách nhiệm và nghĩa vụ của nhà đầu tư quy định trong hợp đồng đã hoàn thành. Việc chưa được tăng phí theo lộ trình, chưa bố trí đủ vốn hỗ trợ của Nhà nước thuộc trách nhiệm của phía cơ quan Nhà nước đối với những cam kết trong hợp đồng đã ký”.

Tại tọa đàm “Góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hiệp hội VARSI, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đồng tổ chức ngày 19/10 vừa qua, PGS.TS. Trần Chủng, Chủ tịch VARSI thẳng thắn bày tỏ: “Bản chất đầu tư PPP là Nhà nước và nhà đầu tư cùng làm, vì thế cần những cam kết đảm bảo sự công bằng, bình đẳng giữa hai bên”.

Từ góc độ nhà làm luật với sự mong mỏi Nghị định khi ban hành nhận được sự hưởng ứng từ nhiều nhà đầu tư, Luật sư Nguyễn Tiến Lập, Cố vấn Pháp lý cho nhiều dự án PPP cũng đánh giá nội dung đàm phán được thể hiện trong hợp đồng là rất quan trọng, là cơ sở pháp lý để doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước cùng ràng buộc trách nhiệm lẫn nhau.

Các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật PPP cần được triển khai nghiên cứu để ban hành kịp thời trước ngày Luật PPP có hiệu lực thi hành và cần đảm bảo tính hợp lý, khả thi khi áp dụng vào thực tiễn

Cùng quan điểm, PGS.TS. Dương Đăng Huệ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự (Bộ Tư pháp) một lần nữa khẳng định: “Đầu tư PPP là bình đẳng giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Dự thảo Nghị định đã có quy định rõ trách nhiệm của nhà đầu tư, nhưng lại chưa thấy quy định trách nhiệm của Nhà nước khi vi phạm hợp đồng”. Thêm vào đó, PGS.TS. Dương Đăng Huệ cho rằng, việc quy định các trường hợp “Chậm trễ hoàn thành các mốc thời gian trong giai đoạn xây dựng” hoặc “Không đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm, dịch vụ công” hoặc “Chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng dự án PPP mà không có sự chấp thuận của cơ quan ký kết hợp đồng” là vi phạm nghiêm trọng dẫn đến sự kiện chấm dứt hợp đồng trước thời hạn bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là chưa phù hợp với quy định tại Bộ luật Dân sự, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư.

Ông Đặng Xuân Chinh, Phó Giám đốc Ban Kiểm soát nội bộ - Pháp chế Công ty Cổ phần Tập đoàn Đèo Cả bổ sung, trường hợp “chậm trễ” này phải được các bên xác định là do nguyên nhân chủ quan của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án thì mới là căn cứ để xác định đó là vi phạm của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án. Qua thực tiễn khi thực hiện dự án BOT giao thông từ giai đoạn tham gia lựa chọn nhà đầu tư, triển khai dự án, khai thác, vận hành, doanh nghiệp đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do cơ chế chính sách chưa đảm bảo công bằng giữa doanh nghiệp và Nhà nước, đồng thời chưa được hướng dẫn một cách chi tiết.

Các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật PPP cần được triển khai nghiên cứu để ban hành kịp thời trước ngày Luật PPP có hiệu lực thi hành và cần đảm bảo tính hợp lý, khả thi khi áp dụng vào thực tiễn. Để các dự án PPP của Việt Nam trong tương lai thu hút được sự quan tâm và đầu tư từ các doanh nghiệp tư nhân thì việc tôn trọng các thỏa thuận bình đẳng, công bằng giữa Nhà nước và nhà đầu tư cần được xem là tinh thần thể hiện xuyên suốt trong nội dung các Nghị định.