Năm 2023 ngành Da giày túi xách Việt Nam chịu tác động lớn của suy giảm kinh tế toàn cầu. Tuy vậy, bước sang quý I/2024, kim ngạch xuất khẩu đã tăng 10% so với cùng kỳ năm 2023, nhưng khó khăn và thách thức của ngành này hiện vẫn chưa giảm.
Các doanh nghiệp trong ngành Da giày túi xách (DGTX) của Việt Nam đã và đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức như đơn hàng bị cắt giảm, chi phí đầu vào tăng cao,… dẫn đến phải thu hẹp sản xuất, giảm giờ làm, ảnh hưởng lớn tới doanh thu của doanh nghiệp và việc làm của người lao động. Tuy vậy, các doanh nghiệp trong ngành này vẫn kiên trì nỗ lực, quyết tâm vượt qua khó khăn đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 24 tỷ USD trong năm 2023, góp phần lớn vào tăng trưởng xuất khẩu, phát triển kinh tế chung của Việt Nam.
Mặc dù vậy, ngành DGTX Việt Nam đang tồn tại và đứng trước nhiều thách thức lớn. Khó khăn lớn nhất được “nhận diện” là nút thắt về chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu.
Thứ hai là, việc các quốc gia nhập khẩu giày dép lớn đưa ra hàng loạt các yêu cầu mới về việc nhập khẩu các sản phẩm có trách nhiệm về xã hội và môi trường ngày càng cao. Điển hình như thị trường EU, từ tháng 3/2024, thị trường này đã bắt đầu đưa ra các yêu cầu mới như thiết kế sinh thái với các thiết kế bền vững. Hay như vấn đề truy xuất và minh bạch chuỗi cung ứng. Nếu nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài, sẽ phải minh bạch toàn bộ quá trình sản xuất tại khu vực sản xuất.
“Bài toán” đặt ra với các quốc gia xuất khẩu, trong đó có Việt Nam là phải nhanh chóng cải thiện và minh bạch thông tin chuỗi cung ứng sản phẩm của mình bắt đầu từ khâu nguyên liệu, sản xuất bền vững hướng đến kinh tế tuần hoàn, có trách nhiệm với xã hội và môi trường.
Chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 ban hành theo Quyết định số 879/QĐ-TTg ngày 09/6/2014 của Chính phủ đã xác định dệt may - da giày là 2 trong số 7 ngành công nghiệp ưu tiên của Việt Nam. Tuy nhiên để tiếp tục phát triển DGTX trong giai đoạn sắp tới, cần có những giải pháp đột phá để nâng cấp chuỗi giá trị ngành nhằm tạo ra những lợi ích bền vững.
Để làm được điều này, theo LEFASO cần phải thúc đẩy phát triển hoạt động của thị trường cung ứng nguyên phụ liệu theo hướng quy mô, chuẩn hóa và minh bạch. Từ đó giúp các doanh nghiệp trong ngành, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao tính năng động, hiệu quả, có cơ hội vươn lên và tham gia vào chuỗi cung ứng ngành.
Theo nhận định của các chuyên gia, tuy ngành DGTX vẫn đang có những cơ hội lớn từ 15 Hiệp định thương mại đã ký nhưng việc tận dụng được hay không cần phải phát triển công nghiệp hỗ trợ, nguyên phụ liệu trong nước.
Mặc dù chúng ta đã có Chiến lược phát triển ngành, có đề án tái cơ cấu ngành Công Thương (ban hành theo Quyết định số 165/QĐ-TTg ngày 28/02/2023) và các Nghị quyết khác của Chính phủ. Tuy nhiên, thực tế việc triển khai chưa được như kỳ vọng, hiện còn rất nhiều tồn tại, vướng mắc cần tháo gỡ.
Gần đây tại buổi làm việc với LEFASO (ngày 25/4/2024) của Đoàn công tác Bộ Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã có những chia sẻ với khó khăn mà các doanh nghiệp DGTX Việt Nam gặp phải, đặc biệt khó khăn của một số doanh nghiệp trong ngành chủ yếu vẫn sản xuất theo hình thức gia công, giá trị gia tăng thấp, chưa đủ thế và lực để tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.
Đối với các kiến nghị đề xuất của Hiệp hội LEFASO, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhất trí với kiến nghị thành lập Trung tâm Giao dịch phát triển nguyên phụ liệu ngành thời trang Việt Nam tại Bình Dương. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng yêu cầu các đơn vị chức năng có liên quan của Bộ Công Thương theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương phối hợp rà soát, báo cáo lãnh đạo Bộ xem xét, giải quyết những kiến nghị của LEFASO theo thẩm quyền trong thời gian sớm nhất, bảo đảm phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và tình hình, khả năng thực tế của doanh nghiệp.
Bộ trưởng cũng khẳng định Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đồng hành cùng Hiệp hội LEFASO và cộng đồng các doanh nghiệp trong ngành DGTX Việt Nam; chủ động phối hợp với các Bộ, ngành và các cơ quan liên quan để kịp thời tháo gỡ hoặc tham mưu với cấp có thẩm quyền tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp trong hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu của ngành.
Đồng thời, nghiên cứu, tham mưu với cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới những cơ chế chính sách nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy sự phát triển của các ngành Công nghiệp nói chung và ngành DGTX nói riêng, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
(Còn tiếp)
Bài 2: Ý kiến về Điều 35, Nghị định số 08/2015/NĐ-CP Chính phủ về xuất nhập khẩu tại chỗ
