OCOP Việt Nam: Thành tựu, Cơ hội, Thách thức và Giải pháp Phát triển Bền vững

Ngày 7/5/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 490/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) giai đoạn 2018-2020, khẳng định quyết tâm thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn trên nền tảng khai thác tiềm năng, lợi thế địa phương. Sau 6 năm triển khai, chương trình OCOP đã đạt được những kết quả quan trọng, mở ra cơ hội mới nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức đòi hỏi giải pháp toàn diện để phát triển bền vững.

OCOP: Chặng đường 6 năm với những thành tựu nổi bật

Phát triển kinh tế nông thôn: Chương trình OCOP đã tạo động lực thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển mạnh mẽ. Tính đến năm 2024, cả nước đã có hơn 14.000 sản phẩm OCOP được xếp hạng từ 3 sao trở lên, góp phần gia tăng giá trị kinh tế và nâng cao thu nhập cho người dân.

Phát huy giá trị văn hóa và bản sắc địa phương: OCOP không chỉ đơn thuần là phát triển sản phẩm mà còn gắn liền với bảo tồn văn hóa. Các sản phẩm như gạo Séng Cù (Lào Cai), mật ong Bạc Hà (Hà Giang), và chè Tân Cương (Thái Nguyên) đã trở thành biểu tượng của vùng đất, mang đậm dấu ấn địa phương.

Thúc đẩy hội nhập và xây dựng thương hiệu quốc gia: Nhiều sản phẩm OCOP đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý và đạt tiêu chuẩn quốc tế, giúp chúng thâm nhập thị trường toàn cầu. Điều này không chỉ nâng tầm thương hiệu sản phẩm mà còn đưa hình ảnh Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Hỗ trợ phát triển cộng đồng: OCOP tạo cơ hội việc làm ổn định cho hàng triệu lao động nông thôn. Nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ tham gia OCOP đã được hỗ trợ vốn, kỹ thuật và đào tạo để cải thiện năng lực sản xuất, kinh doanh.

Cơ hội phát triển chương trình OCOP

Nhu cầu tiêu dùng bền vững gia tăng; Xu hướng tiêu dùng sản phẩm hữu cơ, bền vững và có nguồn gốc rõ ràng đang mở ra cơ hội lớn cho các sản phẩm OCOP, nhất là trong các thị trường cao cấp trong và ngoài nước.

Chuyển đổi số và thương mại điện tử: Sự phát triển của các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Amazon, Felix,… đang tạo điều kiện thuận lợi để sản phẩm OCOP mở rộng thị trường, tiếp cận khách hàng trên quy mô toàn cầu.

Đầu tư vào du lịch nông thôn: Du lịch nông thôn, kết hợp với giới thiệu sản phẩm OCOP, mang lại tiềm năng lớn để phát triển kinh tế địa phương, giúp các sản phẩm tiếp cận trực tiếp với khách hàng và tăng giá trị văn hóa.

Chương trình OCOP đã mang lại những kết quả ấn tượng sau 6 năm triển khai, góp phần nâng cao đời sống nông thôn và xây dựng nền kinh tế địa phương bền vững. Tuy nhiên, để phát triển OCOP trở thành một biểu tượng quốc gia, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và người dân. Với các giải pháp toàn diện và chiến lược, OCOP hứa hẹn sẽ tiếp tục là động lực mạnh mẽ thúc đẩy nông thôn Việt Nam vươn xa trên bản đồ kinh tế thế giới.

Những thách thức đặt ra đối với chương trình OCOP

Chất lượng sản phẩm chưa đồng đều: Mặc dù số lượng sản phẩm OCOP gia tăng nhanh chóng, nhưng chất lượng chưa thực sự đồng đều. Nhiều sản phẩm thiếu tính đột phá và chưa đạt các tiêu chuẩn quốc tế, làm hạn chế khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Khả năng mở rộng thị trường còn hạn chế: Việc tiếp cận thị trường quốc tế đòi hỏi các sản phẩm phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn, chất lượng và thương hiệu. Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng có đủ nguồn lực để đáp ứng những yêu cầu này.

Công tác quản lý và quảng bá hạn chế: Công tác xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm OCOP chưa được thực hiện đồng bộ và hiệu quả. Nhiều sản phẩm chưa được tiếp cận rộng rãi đến người tiêu dùng, đặc biệt ở các thị trường lớn.

Giải pháp thúc đẩy phát triển OCOP bền vững

Nâng cao chất lượng sản phẩm: Đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm; Hỗ trợ các đơn vị sản xuất đạt các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế như ISO, HACCP, GlobalGAP, từ đó mở rộng cơ hội xuất khẩu.

Tăng cường chuyển đổi số: Xây dựng các nền tảng thương mại điện tử chuyên biệt cho sản phẩm OCOP, kết nối với các sàn giao dịch lớn trong và ngoài nước; Đào tạo kỹ năng số cho các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và hộ gia đình tham gia OCOP.

Thúc đẩy du lịch gắn với OCOP: Tích hợp chương trình OCOP với phát triển du lịch nông thôn, tạo ra các trải nghiệm du lịch như tham quan làng nghề, trải nghiệm sản xuất; Xây dựng các trung tâm trưng bày và giới thiệu sản phẩm OCOP tại các điểm du lịch lớn.

Tăng cường xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm: Tổ chức các hội chợ OCOP cấp quốc gia và quốc tế để kết nối sản phẩm với người tiêu dùng và đối tác tiềm năng; Phát động các chiến dịch truyền thông mạnh mẽ, nâng cao nhận diện thương hiệu OCOP trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Hỗ trợ tài chính và chính sách đồng bộ: Tăng cường nguồn lực tài chính cho chương trình OCOP, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã tiếp cận vốn vay ưu đãi; Xây dựng cơ chế chính sách đồng bộ, khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển các sản phẩm mới phù hợp với xu hướng thị trường.