TP. Hồ Chí Minh phát triển logistics trở thành trụ cột kinh tế

Vai trò chiến lược của ngành logistics TP.HCM

Ngành logistics được ví như huyết mạch của nền kinh tế, đóng vai trò kết nối sản xuất với thương mại và tiêu thụ. Theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ XI, phát triển logistics là một trong 49 chương trình, giải pháp trọng tâm của thành phố nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Năm 2023, logistics đóng góp khoảng 8,51% GRDP TP.HCM, tương đương gần 140.000 tỷ đồng. Với khoảng 9.600 doanh nghiệp logistics (chiếm 36,7% tổng số doanh nghiệp cả nước), TP.HCM đã khẳng định vị thế đầu tàu trong ngành. Những dự án như đường vành đai 3, các cảng lớn như Cát Lái, Hiệp Phước, và kế hoạch xây dựng 8 trung tâm logistics sẽ giúp thành phố cải thiện khả năng kết nối vùng, giảm chi phí vận tải, và nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, để phát huy tiềm năng này, thành phố cần tăng cường đầu tư vào hạ tầng giao thông và logistics thông minh. Bà Võ Thị Phương Lan, Chủ tịch ASL Logistics, cho rằng việc hiện đại hóa hệ thống logistics không chỉ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nội địa mà còn thu hút các nhà đầu tư nước ngoài trong bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.

Những nút thắt cần tháo gỡ

Dù có tiềm năng lớn, ngành logistics TP.HCM vẫn đối mặt với nhiều khó khăn:

Hạ tầng thiếu đồng bộ và chậm tiến độ: Hạ tầng giao thông và logistics chưa đồng bộ đang là rào cản lớn. Các cảng như Cát Lái, Nhà Bè, dù đạt công suất lớn, vẫn bị hạn chế bởi kết nối với các khu kinh tế trọng điểm như Long An, Tây Ninh. Đường vành đai 3, khi hoàn thành, được kỳ vọng sẽ cải thiện tình trạng này, nhưng tiến độ giải ngân chỉ đạt 22% kế hoạch trong 10 tháng đầu năm 2024, gây áp lực lớn lên giao thông vận tải.

Hơn nữa, hệ thống đường sắt kết nối từ cảng đến các khu công nghiệp chưa được đầu tư đúng mức. Việc thiếu các tuyến đường sắt như từ cảng Cát Lái đến ga Sóng Thần khiến việc vận chuyển phụ thuộc quá nhiều vào đường bộ, dẫn đến chi phí cao và thời gian vận chuyển dài.

Chi phí logistics cao: Chi phí logistics của Việt Nam chiếm khoảng 16-20% GDP, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu (8-10%). Tình trạng này làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa, nhất là khi tham gia các chuỗi cung ứng quốc tế.

Nguồn nhân lực và công nghệ chưa đáp ứng yêu cầu: Nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành logistics còn hạn chế, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa vận hành. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông minh chưa phổ biến, làm giảm năng suất và khả năng ứng phó với các biến động.

Cơ hội từ sự chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu

Trong bối cảnh quốc tế, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc đang mở ra cơ hội lớn cho logistics TP.HCM. Thành phố có thể tận dụng vị trí chiến lược và các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP để thu hút dòng vốn đầu tư và phát triển hệ sinh thái logistics.

Theo ông Phạm Thanh Sơn, Giám đốc Cảng Hiệp Phước, các dự án lớn như cảng Hiệp Phước, bến Nhà Bè (tải trọng 45.000-70.000 DWT) và trung tâm logistics xanh sẽ tăng cường năng lực vận tải biển và đường thủy của thành phố. Điều này không chỉ giảm chi phí mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh trong xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, thương mại điện tử bùng nổ tại Việt Nam đang đặt logistics vào vị trí trung tâm. Ông Nguyễn Lâm Thanh, CEO Tiktok Việt Nam, nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực kho bãi và vận chuyển nhanh để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trực tuyến.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, phát triển chuỗi cung ứng thông minh và tăng cường hợp tác công-tư nhằm nâng cao năng suất. Bà Võ Thị Phương Lan cho rằng việc xây dựng quan hệ đối tác bền vững với các hãng tàu quốc tế là yếu tố quan trọng để ổn định giá cước vận chuyển và giảm thiểu rủi ro từ biến động thị trường.

Chiến lược phát triển bền vững

Phát biểu của ông Võ Văn Hoan thể hiện quyết tâm và tầm nhìn dài hạn của thành phố trong việc đưa ngành logistics phát triển một cách toàn diện và bền vững.

Phát triển logistics không chỉ là yêu cầu kinh tế mà còn là bài toán chiến lược để TP.HCM giữ vững vị thế trung tâm kinh tế hàng đầu. Để đạt được mục tiêu này, thành phố cần một chiến lược toàn diện: tập trung đầu tư hạ tầng, cải thiện chất lượng nguồn nhân lực, và thúc đẩy số hóa trong quản lý logistics.

Đồng thời, việc áp dụng mô hình logistics xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và giảm phát thải là xu hướng tất yếu để thích nghi với tiêu chuẩn toàn cầu. Các dự án như kết nối đường sắt, nâng cấp cảng biển và xây dựng trung tâm logistics hiện đại cần được ưu tiên triển khai để giảm chi phí vận tải và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.

Với tiềm năng và lợi thế hiện có, TP.HCM đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vị thế trung tâm logistics khu vực. Tuy nhiên, sự thành công sẽ phụ thuộc vào khả năng tháo gỡ điểm nghẽn, tận dụng cơ hội và triển khai các giải pháp mang tính đột phá, đảm bảo sự phát triển bền vững và dài hạn cho ngành logistics.