Đào tạo nguồn nhân lực điện hạt nhân: Nền tảng chiến lược cho tương lai năng lượng quốc gia

Ngày 26 tháng 5 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1012/QĐ-TTg, chính thức phê duyệt Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035”. Đây là bước đi quan trọng trong chiến lược tổng thể nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời từng bước đưa Việt Nam tiến tới làm chủ công nghệ và vận hành các nhà máy điện hạt nhân theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tái khởi động – Tái cấu trúc – Tái đầu tư

Việt Nam đã từng có những bước chuẩn bị rất sớm cho việc phát triển điện hạt nhân, với dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư từ năm 2009. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế và chiến lược quốc gia trong từng giai đoạn, dự án này đã bị tạm dừng. Sau hơn một thập kỷ, trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu, biến đổi khí hậu và nhu cầu điện tăng mạnh, việc tái khởi động chương trình điện hạt nhân đang trở thành một yêu cầu tất yếu.

Quyết định 1012/QĐ-TTg là minh chứng rõ ràng cho sự quay trở lại của chính sách này, nhưng lần này là với một cách tiếp cận bài bản, hiện đại và dài hạn – khởi đầu từ nền tảng nhân lực.

Tầm nhìn 2035: Con người là trung tâm của hạ tầng năng lượng hạt nhân

Theo nội dung đề án, việc đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực cho điện hạt nhân không chỉ nhằm đảm bảo nhân lực kỹ thuật phục vụ xây dựng – vận hành các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận, mà còn hướng tới hình thành một đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, kỹ sư có thể nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ dân sinh và công nghiệp.

Chương trình đào tạo được thiết kế theo định hướng: “đi trước một bước”, đồng bộ, dài hạn, thực tiễn, gắn kết giữa đào tạo – nghiên cứu – triển khai và ứng dụng.

Ba quan điểm chính được nêu rõ:

1.Đào tạo chủ động:
Chủ động trong đào tạo theo hướng đón đầu nhu cầu, nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn trong lĩnh vực đặc thù.

2. Tối ưu hóa nguồn nhân lực đã có: Tái đào tạo, nâng cấp năng lực cho đội ngũ đã qua đào tạo từ các chương trình trước đây.

3. Hợp tác quốc tế sâu rộng: Tận dụng sự hỗ trợ của các quốc gia có nền điện hạt nhân phát triển (Nga, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc…) thông qua học bổng, chương trình trao đổi, nghiên cứu chung.

Mạng lưới 11 cơ sở đào tạo trọng điểm trên toàn quốc

Phụ lục II ban hành kèm theo Quyết định 1012/QĐ-TTg công bố danh sách 11 cơ sở đào tạo được giao nhiệm vụ trọng tâm trong triển khai đào tạo nhân lực điện hạt nhân. Đây là mạng lưới kết nối giữa các trường đại học kỹ thuật, viện nghiên cứu, trường cao đẳng nghề chuyên sâu về năng lượng – cơ điện – nguyên tử.

Danh sách bao gồm:

1. Đại học Bách khoa Hà Nội

2. Trường ĐH Khoa học Tự nhiên – ĐHQG Hà Nội

3. Trường ĐH Khoa học Tự nhiên – ĐHQG TP.HCM

4. Trường Đại học Điện lực

5. Trường Đại học Đà Lạt

6. Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam – Bộ KH&CN

7. Trường ĐH Bách khoa – ĐH Đà Nẵng

8. Trường ĐH Bách khoa – ĐHQG TP.HCM

9. Trường ĐH Xây dựng Hà Nội

10. Trường Cao đẳng Điện lực TP.HCM – EVN SPC

11. Trường Cao đẳng Dầu khí Việt Nam – Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam

Đây là sự kết hợp giữa các đơn vị đào tạo học thuật – nghiên cứu – ứng dụng – vận hành, tạo nên hệ sinh thái giáo dục và nghiên cứu hạt nhân hiện đại và hiệu quả.

Tương lai năng lượng sạch: Điện hạt nhân trong chiến lược chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, việc phát triển điện hạt nhân là một hướng đi chiến lược mang tính đột phá. Không giống như than đá, khí hóa lỏng hay dầu mỏ – các nguồn năng lượng gây ô nhiễm cao, điện hạt nhân gần như không phát thải CO₂, lại có khả năng vận hành ổn định, công suất lớn và chi phí cạnh tranh trong dài hạn.

Điện hạt nhân không phải là sự lựa chọn thay thế, mà là một trụ cột để:Đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia; Giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu; Thúc đẩy chuyển đổi năng lượng công bằng và bền vững; Phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ: vật liệu hạt nhân, cơ khí chế tạo, phần mềm điều khiển…

Bài học từ thế giới: Hành trình từ con người đến công nghệ

Các quốc gia như Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản đều trải qua những chặng đường tương tự – bắt đầu từ đầu tư bài bản vào giáo dục và nghiên cứu hạt nhân, xây dựng đội ngũ chuyên gia, rồi mới phát triển hệ thống nhà máy.

Việt Nam hôm nay đang đi trên con đường đó, nhưng với nhiều lợi thế:

• Thế hệ trẻ tài năng: Sẵn sàng tiếp thu tri thức hiện đại và hội nhập toàn cầu.
• Hệ thống đào tạo mở và liên kết quốc tế: Có thể học hỏi nhanh từ các quốc gia đi trước.
• Hạ tầng khoa học công nghệ được Chính phủ ưu tiên đầu tư: Các trung tâm nghiên cứu, viện hạt nhân, mô phỏng nhà máy điện…

Quyết định 1012/QĐ-TTg không chỉ là một văn bản hành chính – mà là một định hướng chiến lược lớn về tư duy phát triển. Trong đó, nguồn nhân lực chính là "nhiên liệu gốc" cho những cỗ máy điện hạt nhân vận hành trong tương lai.

Với sự chuẩn bị từ hôm nay, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để bước vào kỷ nguyên mới của năng lượng – nơi mà tri thức, công nghệ và con người Việt Nam làm chủ cuộc chơi toàn cầu.