Vận tải hàng không năm 2025: Hạ nhiệt hay tái cân bằng?

Tăng trưởng chậm lại

Theo IATA, sản lượng vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không toàn cầu trong năm 2025 được dự báo sẽ chỉ tăng 0,7%, đạt mức khoảng 76 triệu tấn, thấp hơn đáng kể so với mức dự báo 80 triệu tấn đưa ra trước đó. Điều này đánh dấu một bước giảm tốc rõ rệt so với đà hồi phục mạnh mẽ của năm 2024 – khi khối lượng vận chuyển tăng 12% nhờ vào sự bùng nổ của thương mại điện tử và nhu cầu tiêu dùng toàn cầu sau đại dịch.

Sự chững lại này không đến từ một yếu tố duy nhất mà là hệ quả tổng hợp của nhiều biến động toàn cầu. IATA cho biết, bên cạnh yếu tố địa chính trị, biến động tỷ giá và lạm phát ở nhiều khu vực cũng khiến nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy yếu. Đặc biệt, tại các nền kinh tế phát triển như Mỹ và châu Âu, người tiêu dùng đang chuyển từ chi tiêu hàng hóa sang dịch vụ, khiến nhu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không – vốn phục vụ phần lớn cho các sản phẩm điện tử, dược phẩm, thời trang cao cấp – bị ảnh hưởng.

Hơn nữa, việc các chuỗi cung ứng toàn cầu đang dần ổn định và có xu hướng "dịch chuyển cục bộ" (regionalization) cũng làm giảm nhu cầu vận chuyển xuyên biên giới, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến khối lượng vận chuyển bằng đường hàng không. Việc các doanh nghiệp chọn thiết lập trung tâm phân phối gần khách hàng hơn giúp tiết kiệm thời gian giao hàng, nhưng lại làm giảm vai trò của hình thức vận tải nhanh đường không.

Căng thẳng thương mại và sự phục hồi của vận tải biển

Một trong những yếu tố chính dẫn đến sự suy giảm này là căng thẳng thương mại gia tăng, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc. Việc Mỹ đình chỉ miễn thuế "de minimis" đối với các lô hàng giá trị thấp từ Trung Quốc và Hồng Kông đã khiến công suất vận tải hàng không giữa hai quốc gia này giảm gần 30% . Điều này ảnh hưởng đáng kể đến các hãng hàng không châu Á vốn phụ thuộc nhiều vào hàng hóa thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, sự phục hồi của vận tải biển sau đại dịch COVID-19 cũng góp phần làm giảm nhu cầu vận tải hàng không. Nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang sử dụng vận tải biển do chi phí thấp hơn và khả năng vận chuyển hàng hóa lớn hơn.

Tác động đến các hãng vận tải và nhà khai thác logistics

Tác động từ sự giảm tốc tăng trưởng trong vận tải hàng không không chỉ dừng lại ở con số khối lượng mà còn lan rộng đến chiến lược kinh doanh của các hãng vận tải và các doanh nghiệp logistics toàn cầu. Nhiều hãng hàng không đã phải điều chỉnh công suất đội bay chuyên chở hàng hóa, tạm hoãn kế hoạch đầu tư mở rộng hoặc tìm kiếm phương án linh hoạt hơn như thuê bao máy bay theo giờ (ACMI) thay vì sở hữu toàn bộ đội bay.

FedEx, UPS, Lufthansa Cargo hay Singapore Airlines Cargo đều đã phải rà soát lại mạng lưới vận tải quốc tế, trong đó có việc giảm tần suất hoặc chuyển hướng một số tuyến bay trước đây có khối lượng hàng hóa lớn nhưng hiện đang sụt giảm mạnh. Một số hãng tại Đông Nam Á cũng đang tìm kiếm cơ hội khai thác các tuyến vận chuyển nội vùng, thay vì phụ thuộc vào các tuyến quốc tế truyền thống như Trung Quốc – Mỹ hoặc Châu Âu – Đông Á.

Ở chiều ngược lại, các nhà khai thác logistics buộc phải sáng tạo hơn trong chiến lược vận hành. Xu hướng tích hợp công nghệ để nâng cao hiệu quả như tối ưu hóa lộ trình, tự động hóa kho vận, và sử dụng phân tích dữ liệu lớn để dự báo nhu cầu đang gia tăng. Các công ty logistics lớn như DHL, Kuehne + Nagel hay SF Express đã tích cực đầu tư vào nền tảng số và cải tiến dịch vụ nhằm bù đắp phần doanh thu thiếu hụt từ khối lượng vận chuyển giảm.

Không dừng lại ở đó, áp lực cạnh tranh trong ngành cũng gia tăng. Nhiều hãng vận tải biển đã bắt đầu tham gia sâu hơn vào lĩnh vực logistics tích hợp, trong đó có vận chuyển đường hàng không. Maersk, ví dụ, hiện đã sở hữu đội bay chuyên chở hàng hóa riêng và triển khai các tuyến bay vận tải chuyên biệt cho khách hàng lớn – điều từng là lợi thế của các hãng logistics truyền thống.

Sự suy giảm trong tăng trưởng vận tải hàng không không chỉ là kết quả của các yếu tố kinh tế mà còn phản ánh sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng và chiến lược của các doanh nghiệp."
— Marco Bloemen, Giám đốc điều hành, Aevean

Triển vọng và thách thức

Mặc dù phải đối mặt với những thách thức ngắn hạn, ngành vận tải hàng không vẫn có những cơ hội phát triển dài hạn, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế số tiếp tục mở rộng. Nhu cầu giao hàng nhanh – đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử xuyên biên giới, dược phẩm và sản phẩm công nghệ cao – vẫn là động lực tăng trưởng chính. Theo dự báo của Boeing trong báo cáo thường niên World Air Cargo Forecast 2024-2043, sản lượng vận tải hàng không toàn cầu có thể tăng gấp đôi trong vòng 20 năm tới, với châu Á – Thái Bình Dương là khu vực dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng.

Trong dài hạn, các xu hướng lớn như chuyển đổi số, tự động hóa và yêu cầu vận tải bền vững sẽ tiếp tục định hình lại thị trường. Các hãng hàng không sẽ cần đầu tư nhiều hơn vào máy bay tiết kiệm nhiên liệu, tích hợp hệ thống theo dõi hàng hóa theo thời gian thực, và sử dụng dữ liệu lớn để dự báo nhu cầu hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, ngành vận tải hàng không sẽ phải giải quyết hàng loạt thách thức về hạ tầng, quy định thương mại, tiêu chuẩn môi trường, và cạnh tranh gay gắt từ các phương thức vận tải khác như đường biển hay vận tải đa phương thức.

• Tăng trưởng vận tải hàng không năm 2024: 12%
• Dự báo tăng trưởng năm 2025: 0,7%
• Lợi nhuận toàn ngành năm 2025: 36 tỷ USD
• Sự sụt giảm công suất vận tải giữa Trung Quốc và Mỹ: gần 30%

Nguồn: Reuters

Sự suy giảm trong tăng trưởng vận tải hàng không toàn cầu năm 2025 là một dấu hiệu cho thấy ngành đang bước vào giai đoạn tái cân bằng. Các yếu tố như căng thẳng thương mại, sự phục hồi của vận tải biển và thay đổi trong hành vi tiêu dùng đang định hình lại thị trường. Để duy trì và phát triển, các hãng hàng không và nhà khai thác logistics cần phải linh hoạt, đổi mới và đầu tư vào công nghệ để đáp ứng nhu cầu ngày càng thay đổi của thị trường.