Vùng Đông Nam bộ hướng đến không gian phát triển mới

Ba tiểu vùng phát triển

Vùng Đông Nam bộ là trung tâm kinh tế lớn nhất của đất nước có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Năm 2022, GRDP vùng Đông Nam Bộ chiếm khoảng 31% cả nước; xuất khẩu đóng góp khoảng 35%, thu ngân sách khoảng 38% cả nước.

Mặc dù vậy, những năm qua, nhiều hạn chế đã bộc lộ khiến cho tốc độ tăng trưởng của vùng chưa tương xứng với vị thế và tiềm năng vốn có.

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, khung quản lý, cơ chế hiện tại chưa khai thác được hết tiềm năng kinh tế của Vùng Đông Nam Bộ, tăng trưởng của vùng thấp hơn tăng trưởng bình quân của cả nước.

Thực tế đó đòi hỏi phải có những chiến lược mới, tháo gỡ các “điểm nghẽn” để Vùng Đông Nam bộ tăng tốc phát triển trong bối cảnh mới. Trong đó, việc lập quy hoạch để tạo lập không gian phát triển mới cho vùng là đòi hỏi cấp bách.

Trong báo cáo khung định hướng quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Viện Chiến lược phát triển đã đưa ra định hướng phát triển của Vùng theo 3 tiểu vùng.

Trong đó, tiểu vùng trung tâm gồm: TP.HCM, khu vực phía Nam tỉnh Bình Dương và Tây Nam tỉnh Đồng Nai. Đây là tiểu vùng được định hướng tập trung vào phát triển dịch vụ chất lượng cao, dịch vụ tài chính quốc tế, giáo dục - đào tạo, y tế, công nghiệp công nghệ cao và chuyên sâu, đầu mối giao thương quốc tế.

Đối với tiểu vùng thứ hai, tiểu vùng ven biển gồm: khu vực Cần Giờ của TP.HCM và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) với trọng tâm là kinh tế biển. Đồng thời, hình thành khu thương mại tự do tại khu vực Cái Mép Hạ; phát triển tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, TP. Vũng Tàu là trung tâm du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế.

Trong khi đó, tiểu vùng phía Bắc gồm Tây Ninh, Bình Phước và khu vực phía Bắc của Đồng Nai, Bình Dương sẽ là tiểu vùng hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế cửa khẩu. Kho vận, công nghiệp chế biến nông, lâm sản; mở rộng không gian phát triển công nghiệp; trồng cây công nghiệp; bảo vệ nguồn nước, hệ sinh thái rừng và đa dạng sinh học là những lĩnh vực sẽ được tập trung phát triển của tiểu vùng này.

Hình thành các vùng động lực phát triển

Tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7-10-2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, yêu cầu đặt ra đối với quá trình phát triển của vùng trong thời gian tới là phải phát triển nhanh và bền vững phù hợp hơn nữa với vị trí vai trò chiến lược của vùng động lực phát triển lớn nhất, đầu tàu phát triển của cả nước.

Phát triển Vùng Đông Nam Bộ phải phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội của cả nước. Bảo đảm thống nhất với hệ thống quy hoạch quốc gia, phù hợp với chiến lược phát triển bền vững, tăng trưởng xanh quốc gia, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, lấy kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn làm trọng tâm.

Trên cơ sở mục tiêu này, khung định hướng quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã xác định khá rõ nét về các vùng động lực của vùng.

Trong đó, vùng động lực thứ nhất là TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu. Đây cũng là vùng động lực phát triển của quốc gia. Trong vùng động lực này, TP.HCM sẽ là cực tăng trưởng, tập trung phát triển mạnh khoa học, công nghệ và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đi đầu trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng, xây dựng kinh tế số, xã hội số. Cùng với đó, phát triển mạnh các dịch vụ tài chính, ngân hàng, khoa học, công nghệ, logistics; thu hút đầu tư các ngành công nghiệp công nghệ cao; phát triển các công viên phần mềm, trí tuệ nhân tạo.

Vùng động lực thứ hai là các khu kinh tế, khu thương mại tự do, đô thị đặc thù. Đối với vùng động lực này sẽ tập trung nâng cao hiệu quả hoạt động các khu kinh tế cửa khẩu tại Tây Ninh, Bình Phước; phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài theo hướng công nghiệp - đô thị - thương mại - dịch vụ, khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại Cái Mép Hạ, thành phố sân bay cửa ngõ quốc tế Long Thành, trung tâm tài chính quốc tế TPHCM, trung tâm khởi nghiệp sáng tạo, trí tuệ nhân tạo tại TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai.

Vùng động lực tăng trưởng thứ ba là trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, vùng; khu công nghệ cao; các khu công nghệ thông tin, công nghệ số; Trung tâm Công nghệ sinh học quốc gia TPHCM…