Chi tiết sắc lệnh thuế quan mới
Theo nội dung sắc lệnh do Tổng thống Donald Trump ký, từ ngày 5/4/2025, mức thuế cơ bản 10% sẽ được áp dụng lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Đây là bước khởi đầu của một chính sách mà Nhà Trắng gọi là “thuế đối ứng toàn cầu”, nhằm điều chỉnh sự mất cân bằng thương mại kéo dài giữa Mỹ và các đối tác quốc tế. Đặc biệt, với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, mức thuế sẽ được nâng cao hơn nhiều để phản ánh mức độ “không công bằng” trong giao thương song phương. Trong số này, Trung Quốc là quốc gia chịu mức thuế cao nhất, lên tới 54% sau khi bị áp thêm 34% so với mức 20% trước đó. Đây là đòn mạnh tiếp theo trong chuỗi biện pháp cứng rắn mà chính quyền Trump áp dụng để kiềm chế sự trỗi dậy kinh tế của Trung Quốc. Liên minh châu Âu, một đối tác kinh tế quan trọng của Mỹ, bị áp mức thuế 20%, trong khi Nhật Bản chịu mức 24%. Đáng chú ý, các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Lào và Campuchia cũng chịu tác động nặng nề, với mức thuế lần lượt là 46%, 48% và 49%, gây lo ngại lớn trong cộng đồng doanh nghiệp về khả năng cạnh tranh hàng hóa tại thị trường Mỹ. Riêng đối với ngành công nghiệp ô tô, một trong những lĩnh vực Mỹ đang có mức nhập khẩu cao, Tổng thống Trump ra lệnh áp mức thuế mới 25% đối với toàn bộ xe nhập khẩu từ ngày 3/4. Đây được coi là một nỗ lực nhằm thúc đẩy ngành sản xuất trong nước, đồng thời thu hút đầu tư trở lại từ các tập đoàn ô tô đa quốc gia. Tổng thống Trump tuyên bố rằng chính sách này có thể tạo ra nguồn thu lên đến 6 nghìn tỷ USD và “trả lại công bằng cho tầng lớp trung lưu Mỹ”.
Việc áp thuế đồng loạt lên hàng hóa toàn cầu cho thấy Mỹ đang ưu tiên lợi ích ngắn hạn của nền kinh tế trong nước hơn là duy trì vai trò dẫn dắt một trật tự thương mại mở và ổn định mà nước này từng kiến tạo sau Thế chiến thứ hai.
Phản ứng từ các nước bị ảnh hưởng
Chỉ vài giờ sau khi Nhà Trắng công bố sắc lệnh, hàng loạt chính phủ và tổ chức quốc tế đã đồng loạt bày tỏ sự lo ngại và phản đối mạnh mẽ. Liên minh châu Âu, thông qua Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, lên tiếng chỉ trích đây là một bước lùi nghiêm trọng trong hợp tác kinh tế toàn cầu, đồng thời cảnh báo về những tác động tiêu cực đến chuỗi cung ứng và người tiêu dùng cả ở Mỹ lẫn tại các quốc gia bị ảnh hưởng. Bà von der Leyen nhấn mạnh rằng các nền kinh tế dễ tổn thương, vốn phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ, sẽ bị đẩy vào tình trạng khó khăn hơn bao giờ hết. Chính phủ Nhật Bản thể hiện lập trường cứng rắn khi cho rằng quyết định đơn phương của Mỹ là “cực kỳ đáng tiếc”, đồng thời cảnh báo về khả năng Tokyo sẽ xem xét các biện pháp đáp trả tương ứng nếu không tìm được tiếng nói chung thông qua đàm phán. Hàn Quốc, quốc gia có ngành công nghiệp ô tô và điện tử phát triển mạnh mẽ, cũng nhanh chóng triệu tập cuộc họp nội các khẩn cấp. Thủ tướng Han Duck-soo tuyên bố sẽ triển khai gói hỗ trợ khẩn cấp cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng và không loại trừ khả năng kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Về phía Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, nêu rõ các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, điện tử, gỗ và thủy sản sẽ chịu thiệt hại nặng nề nếu mức thuế 46% chính thức được thực thi. Các hiệp hội ngành hàng cũng đang thúc đẩy đối thoại cấp cao với Mỹ, đồng thời đề xuất các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong nước chuyển hướng thị trường và cải thiện chất lượng sản phẩm để duy trì sức cạnh tranh. Trong khi đó, các nhà phân tích chính trị quốc tế cho rằng phản ứng dây chuyền từ các quốc gia bị ảnh hưởng có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại mới quy mô toàn cầu, với hậu quả khó lường.
Tác động đến kinh tế toàn cầu
Việc Mỹ đột ngột thay đổi chính sách thương mại, quay trở lại con đường chủ nghĩa bảo hộ, đã gây ra những phản ứng dữ dội trên các thị trường tài chính. Chỉ số Dow Jones lao dốc hơn 900 điểm ngay sau khi sắc lệnh được ký, trong khi các chỉ số khác như Nasdaq và S&P 500 cũng đồng loạt giảm mạnh. Tình trạng bất ổn lan rộng sang thị trường châu Á và châu Âu, cho thấy tâm lý lo ngại của giới đầu tư trước nguy cơ căng thẳng thương mại leo thang. Các chuyên gia kinh tế dự báo rằng giá hàng hóa sẽ tăng cao trong thời gian tới do chi phí thuế quan tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng Mỹ. Ngoài ra, việc các quốc gia bị ảnh hưởng áp dụng biện pháp trả đũa, như tăng thuế lên hàng hóa Mỹ hoặc chuyển hướng hợp tác thương mại sang các đối tác khác, có thể làm giảm lưu lượng thương mại toàn cầu, từ đó kìm hãm đà phục hồi kinh tế hậu đại dịch. Đặc biệt, các quốc gia đang phát triển vốn phụ thuộc vào xuất khẩu sang thị trường Mỹ sẽ gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc duy trì tăng trưởng và ổn định xã hội. Tại các nước Đông Nam Á, việc bị áp mức thuế cao đồng nghĩa với việc hàng hóa mất lợi thế cạnh tranh về giá, buộc doanh nghiệp phải cắt giảm sản lượng, sa thải lao động hoặc tìm cách chuyển nhà máy sang nước khác để tránh thuế. Các chuyên gia nhận định rằng tình hình này nếu kéo dài sẽ làm suy yếu niềm tin đầu tư toàn cầu, khiến nhiều tập đoàn đa quốc gia phải tạm dừng kế hoạch mở rộng sản xuất, gây ra tác động tiêu cực lan tỏa khắp các lĩnh vực từ công nghiệp đến dịch vụ.
Chính sách thuế của chính quyền Trump không chỉ là một quyết định kinh tế, mà còn phản ánh tư duy địa chính trị mới, trong đó thương mại được sử dụng như một công cụ để tái định hình lại cán cân quyền lực toàn cầu.
Nhận định
Chính sách áp thuế đối ứng của Tổng thống Trump là một nước cờ chiến lược đầy rủi ro. Về mặt chính trị, nó giúp củng cố hình ảnh một nhà lãnh đạo bảo vệ quyền lợi quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh cuộc bầu cử năm 2024 đang đến gần. Tuy nhiên, về mặt kinh tế, quyết định này có thể kích hoạt một làn sóng căng thẳng thương mại chưa từng có tiền lệ. Nếu không được kiểm soát thông qua các cơ chế đối thoại song phương hoặc đa phương, thế giới có thể bước vào một chu kỳ mới của chủ nghĩa bảo hộ, phá vỡ những nỗ lực tự do hóa thương mại kéo dài suốt nhiều thập kỷ. Trong khi đó, các quốc gia bị ảnh hưởng, bao gồm cả Việt Nam, cần nhanh chóng đánh giá lại chiến lược xuất khẩu, mở rộng thị trường, đẩy mạnh nội lực và nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm để thích ứng với môi trường thương mại mới đầy biến động. Câu hỏi đặt ra hiện nay không chỉ là làm sao để đối phó với sắc lệnh thuế quan của Mỹ, mà còn là làm sao để giữ vững vị thế trong một trật tự thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng và khó lường hơn bao giờ hết.
.png "VLR 192")