Quản lý tồn kho trong thời kỳ biến động: Doanh nghiệp làm gì để thích ứng?

Tồn kho: Từ "đệm an toàn" đến "gánh nặng tài chính"?

Bài toán tồn kho chưa bao giờ đơn giản. Trong thời kỳ trước đại dịch, nhiều doanh nghiệp áp dụng mô hình Just-In-Time (JIT) để giảm chi phí lưu kho. Tuy nhiên, khi chuỗi cung ứng bị đứt gãy bởi COVID-19, chiến lược này bộc lộ nhiều hạn chế, khiến hàng loạt công ty rơi vào khủng hoảng vì thiếu hụt nguyên liệu và sản phẩm đầu ra. Ngược lại, phương pháp Just-In-Case lại tiêu tốn chi phí lớn và làm tăng áp lực tài chính trong môi trường có lãi suất cao.

Đáng chú ý, theo khảo sát mới nhất từ Inbound Logistics năm 2024, có đến 67% doanh nghiệp cho rằng họ đang cần một chiến lược tồn kho “lai” – kết hợp giữa sự linh hoạt của JIT và khả năng dự phòng của JIC. Điều này cho thấy tồn kho giờ đây không còn là bài toán đơn chiều mà cần sự phân tích sâu về chu kỳ cung ứng, mức độ dao động nhu cầu, khả năng tài chính và đặc thù ngành hàng.

Hơn nữa, yếu tố ESG (môi trường, xã hội và quản trị) cũng tác động đến chiến lược tồn kho. Nhiều doanh nghiệp đang đánh giá lại chuỗi cung ứng nhằm giảm phát thải carbon, từ đó đặt ra yêu cầu điều chỉnh cách thức lưu trữ, vận chuyển hàng hóa để đạt các mục tiêu phát triển bền vững.

“Hiện nay, hầu hết các yêu cầu báo giá hoặc mua hàng tại Mỹ đều bao gồm các điều khoản liên quan đến môi trường. Các doanh nghiệp bắt đầu đưa ra quyết định dựa trên hồ sơ môi trường của nhà cung cấp. Nhiều công ty đang báo cáo lượng khí thải carbon của mình, và ngày càng có nhiều cuộc thảo luận về khí thải phạm vi 3 – tức là lượng khí thải không trực tiếp do công ty tạo ra, mà do các đối tác và nhà cung cấp của họ phát sinh.”
— Alan Amling, Giảng viên tại Đại học Tennessee, chuyên gia về chuỗi cung ứng và đổi mới kỹ thuật số.

Công nghệ và phương pháp nào giúp quản lý tồn kho hiệu quả hơn?

Dự báo nhu cầu chính xác hơn với AI và học máy

Các doanh nghiệp hàng đầu như Target, Walmart và The Home Depot đang áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để dự báo nhu cầu và quản lý tồn kho. Ví dụ, Target sử dụng hệ thống Inventory Ledger, giúp dự đoán hàng tỷ nhu cầu mỗi tuần và phát hiện sớm các mặt hàng có nguy cơ thiếu hụt. Walmart cũng triển khai AI để điều chỉnh tồn kho theo vùng miền, đảm bảo cung ứng phù hợp với nhu cầu địa phương. Nhờ đó, các doanh nghiệp này giảm thiểu tình trạng thiếu hàng và tối ưu hóa chi phí lưu kho.

Tối ưu hóa tồn kho đa tầng (MEIO)

Phương pháp MEIO cho phép doanh nghiệp xác định mức tồn kho tối ưu tại từng cấp độ trong chuỗi cung ứng, từ nhà cung cấp đến nhà bán lẻ. Điều này giúp giảm thiểu chi phí lưu kho và cải thiện mức độ phục vụ khách hàng. Theo Inbound Logistics, MEIO đang trở thành công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp thích ứng với biến động thị trường.

Ứng dụng hệ thống quản lý kho (WMS) hiện đại

Hệ thống WMS giúp doanh nghiệp theo dõi tồn kho theo thời gian thực, tự động hóa quy trình nhập xuất hàng và giảm thiểu sai sót. Theo báo cáo của Inbound Logistics, việc triển khai WMS giúp doanh nghiệp giảm chi phí lưu kho lên đến 30% và cải thiện độ chính xác trong quản lý tồn kho.

Doanh nghiệp nào đã thành công trong việc cải thiện quản lý tồn kho?

Ngoài trường hợp ABC School Supplies, chuỗi bán lẻ thời trang Zara cũng là ví dụ nổi bật cho việc ứng dụng công nghệ vào tối ưu tồn kho. Zara kết hợp dữ liệu từ hệ thống POS (point-of-sale) tại các cửa hàng với AI để phân tích xu hướng tiêu dùng theo thời gian thực. Điều này cho phép họ điều chỉnh lượng hàng sản xuất và phân phối một cách linh hoạt theo từng khu vực, giảm thiểu tồn kho ứ đọng và tăng tốc độ quay vòng sản phẩm.

Công ty sản xuất thực phẩm đông lạnh Tyson Foods lại áp dụng cảm biến IoT trong quản lý tồn kho để đảm bảo chất lượng sản phẩm trong kho lạnh. Dữ liệu nhiệt độ, độ ẩm, và thời gian lưu trữ được cập nhật liên tục, giúp họ kiểm soát chất lượng lô hàng và hạn chế rủi ro hao hụt, đồng thời tuân thủ các quy định an toàn thực phẩm nghiêm ngặt tại thị trường Mỹ và châu Âu.

Từ các ví dụ này, có thể thấy rằng không có một “khuôn mẫu” chung cho quản lý tồn kho, mà điều quan trọng là lựa chọn công cụ và chiến lược phù hợp với mô hình kinh doanh và thị trường mục tiêu

Doanh nghiệp cần chiến lược tồn kho linh hoạt và hiệu quả

Với tốc độ thay đổi của thị trường và chuỗi cung ứng toàn cầu, không có một công thức cố định nào cho quản lý tồn kho hiệu quả. Những doanh nghiệp thành công là những đơn vị biết tận dụng dữ liệu, kết hợp các công nghệ như AI, IoT, và hệ thống ERP để theo dõi, phân tích và hành động kịp thời. Họ không còn xem tồn kho như một khoản chi phí, mà như một tài sản chiến lược, gắn chặt với hiệu quả vận hành, trải nghiệm khách hàng và mục tiêu phát triển bền vững.

Chiến lược tồn kho hiệu quả không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn là sự kết hợp giữa công nghệ, tư duy lãnh đạo và khả năng ra quyết định linh hoạt. Trong kỷ nguyên của dữ liệu lớn và biến động liên tục, doanh nghiệp nào thích ứng nhanh và đầu tư đúng hướng vào quản lý tồn kho sẽ có lợi thế rõ rệt về chi phí, thời gian và sự tin tưởng từ khách hàng. Đây chính là nền tảng để xây dựng chuỗi cung ứng vững mạnh và phát triển lâu dài.