Bài viết dưới đây phân tích các xu hướng mới trong thương mại điện tử và cách logistics đang sẵn sàng cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Thương mại điện tử ở Đông Nam Á: Cơn sốt kỹ thuật số
Mỗi năm vào ngày 11 tháng 11, hàng triệu người tiêu dùng châu Á chạm vào màn hình điện thoại, tạo ra một làn sóng mua sắm khổng lồ, tiêu biểu là sự kiện "Ngày Độc thân" của Alibaba. Năm 2020, Alibaba đã lập kỷ lục với doanh thu 74,1 tỷ USD trong sự kiện này, vượt xa doanh số bán hàng của Black Friday và Cyber Monday tại Mỹ. Con số khổng lồ này minh chứng cho sức mạnh của thương mại điện tử ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, nơi các giải pháp logistics sáng tạo và quy mô lớn đã góp phần tối ưu hóa việc giao hàng với chi phí thấp và tốc độ cao.
Sự bùng nổ thương mại điện tử tại Trung Quốc đã khuyến khích các công ty quốc tế mở rộng sang Đông Nam Á, nơi có hơn 600 triệu người tiêu dùng, trải rộng trên các quốc gia như Indonesia, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Philippines. Với các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada và TikTok dẫn đầu, thị trường này đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
Tương tự "Ngày Độc thân" của Trung Quốc, các sự kiện giảm giá lớn như 11.11 và 12.12 tại Đông Nam Á cũng đang định hình hành vi mua sắm và thúc đẩy doanh số vượt bậc. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, giá trị tổng giao dịch thương mại điện tử (GMV) của Đông Nam Á đạt 139 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ tăng lên 186 tỷ USD vào năm 2025.
Phát triển thương mại điện tử từ ứng dụng công nghệ mới
Các công ty thương mại điện tử tại Đông Nam Á đang ngày càng sử dụng AI, dữ liệu lớn và tự động hóa để cải thiện logistics và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng. Với tỷ lệ sử dụng điện thoại di động cao, người tiêu dùng Đông Nam Á chuyển sang mua sắm qua điện thoại, một xu hướng được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các tiến bộ công nghệ từ Trung Quốc.
Mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng, với các nền tảng tích hợp liên kết trực tiếp đến nhà bán lẻ trực tuyến, giúp quảng cáo và mua sắm liền mạch hơn. Thương mại xã hội (social commerce) đang trở thành xu hướng mạnh mẽ, cho phép người tiêu dùng hoàn tất giao dịch mà không cần rời khỏi ứng dụng mạng xã hội. Các nền tảng như Shopee và Lazada đã tận dụng chiến lược livestream và trò chơi hóa (gamification) để thu hút người tiêu dùng, theo mô hình thành công của các công ty Trung Quốc như Pinduoduo.
Vai trò của logistics trong thương mại điện tử Đông Nam Á
Sự phát triển thương mại điện tử đã đẩy mạnh nhu cầu về logistics tiên tiến, với sự phân hóa thành các dịch vụ giá rẻ và cao cấp. Dịch vụ giao hàng cần phải thích ứng để đáp ứng cả những yêu cầu về chi phí thấp và giao hàng nhanh chóng. Theo McKinsey, "Những khả năng logistics mới sẽ cần thiết và các doanh nghiệp logistics có khả năng sẽ thu được giá trị lớn từ sự thay đổi này."
Tuy nhiên, khu vực Đông Nam Á vẫn đối mặt với các thách thức lớn về địa lý và cơ sở hạ tầng, đặc biệt là trong việc kết nối các đảo nhỏ tại Indonesia và Philippines. Hệ thống đường sá kém chất lượng và phụ thuộc vào tuyến hàng hải chậm tạo thêm khó khăn cho việc giao hàng, nhất là trong chặng cuối.
Phát triển vận tải và kho bãi
Các quốc gia trong khu vực đang đầu tư vào cơ sở hạ tầng đường bộ, đường sắt và đường biển để đẩy nhanh tốc độ giao hàng, đặc biệt là tại các khu vực nông thôn. Nâng cấp kho bãi cũng là một ưu tiên để quản lý kho hàng tốt hơn, tối ưu hóa việc lưu trữ và phân phối hàng hóa. Điều này giúp rút ngắn thời gian giao hàng, từ đó nâng cao trải nghiệm của người tiêu dùng. Các trung tâm logistics khu vực, đặc biệt tại các thành phố lớn như Jakarta, Bangkok, và Thành phố Hồ Chí Minh, đang dần trở thành đầu mối quan trọng trong chuỗi cung ứng khu vực.
Áp dụng công nghệ mới
Sự bùng nổ của thương mại điện tử đã thúc đẩy các đổi mới mạnh mẽ trong logistics, đặc biệt là về năng suất thực hiện đơn hàng. Ngày nay, các công ty không chỉ theo dõi vị trí container mà còn cần quản lý chi tiết từng bưu kiện trong container đó. Điều này đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống dữ liệu và phân tích. Công nghệ AI đang được áp dụng để tối ưu hóa lộ trình, dự báo nhu cầu và quản lý hàng tồn kho, giúp tăng hiệu quả và giảm chi phí.
Các nhà kho tự động với robot giúp xử lý đơn hàng nhanh hơn và chính xác hơn đang trở thành xu hướng phổ biến. Người tiêu dùng Đông Nam Á ngày càng nhạy bén về giá trị, vì vậy các nền tảng số có sự hỗ trợ của các công nghệ tiên tiến như thực tế tăng cường (AR), IoT và AI tạo sinh đang ngày càng được ứng dụng để cải thiện trải nghiệm mua sắm trực tuyến.
Cải thiện giao hàng chặng cuối
Vấn đề giao hàng chặng cuối, đặc biệt ở những khu vực khó tiếp cận, là một thách thức lớn đối với logistics tại Đông Nam Á. Để giải quyết, các công ty đang thử nghiệm việc sử dụng drone, xe tự hành và các trung tâm giao hàng địa phương. Hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ giao hàng địa phương, những người có kiến thức tốt về khu vực, là chìa khóa để đảm bảo tính hiệu quả và chính xác.
Các công ty cũng đang đầu tư vào các giải pháp thông minh như tủ khóa tự động, nơi khách hàng có thể tự nhận hàng. Điều này giúp giảm thiểu chi phí giao hàng trực tiếp và giải quyết một phần thách thức về hạ tầng giao thông.
Nâng cao logistics xuyên biên giới
Thương mại điện tử xuyên biên giới đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt với sự gia tăng xuất khẩu từ Trung Quốc. Các công ty logistics cần hợp tác với chính phủ để đơn giản hóa quy trình hải quan, giảm rào cản thương mại và thiết lập các trung tâm logistics khu vực để rút ngắn thời gian vận chuyển. Sự hợp tác giữa các quốc gia sẽ mở rộng mạng lưới logistics, đặc biệt là trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng.
Nội địa hóa và phát triển bền vững
Các giải pháp logistics tại Đông Nam Á cần được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu của từng địa phương. Ví dụ, các dịch vụ cần hướng đến các nhóm dân cư không có tài khoản ngân hàng hoặc có đặc thù về văn hóa, ngôn ngữ. Các giải pháp bền vững, như sử dụng xe giao hàng điện, bao bì thân thiện với môi trường và các kho hàng tiết kiệm năng lượng, đang trở thành ưu tiên trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến yếu tố môi trường.
Tăng cường trải nghiệm khách hàng
Để cạnh tranh, các công ty cần cung cấp nhiều tùy chọn giao hàng cá nhân hóa, như giao hàng trong ngày, giao hàng theo lịch hẹn, và các điểm nhận hàng tiện lợi. Ngoài ra, khả năng theo dõi đơn hàng theo thời gian thực và cung cấp thông tin chủ động cho khách hàng sẽ giúp xây dựng lòng tin và tăng sự hài lòng.
Sự kết hợp giữa bán lẻ trực tuyến và ngoại tuyến, theo mô hình "New Retail" của Trung Quốc, có thể trở nên phổ biến hơn. Cửa hàng vật lý có thể trở thành trung tâm trải nghiệm mua sắm đồng thời là nơi xử lý các đơn hàng trực tuyến, mang lại sự liền mạch trong trải nghiệm cho người tiêu dùng.
Tận dụng nền tảng thương mại điện tử
Tích hợp logistics với các nền tảng thương mại điện tử hàng đầu như Shopee, Lazada và TikTok sẽ giúp các doanh nghiệp tiếp cận lượng khách hàng lớn hơn và tinh giản hoạt động. Các giải pháp logistics đa kênh (omnichannel) hỗ trợ cả kênh trực tuyến và ngoại tuyến giúp mang lại trải nghiệm mua sắm đồng nhất, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh trong thị trường đang phát triển mạnh.
Thương mại điện tử tại Đông Nam Á đang bước qua giai đoạn phát triển mạnh mẽ, với kỳ vọng về tốc độ giao hàng nhanh và sự liền mạch trong quy trình hoàn trả. Logistics đã trở thành một yếu tố quan trọng, không chỉ để đáp ứng kỳ vọng của khách hàng mà còn để xây dựng lợi thế cạnh tranh.
Doanh nghiệp nào có thể điều chỉnh chiến lược logistics để hỗ trợ trải nghiệm đa kênh sẽ chiếm lĩnh thị trường trong giai đoạn phát triển tiếp theo của thương mại điện tử. Tuy nhiên, để thực sự hiện thực hóa tiềm năng, các công ty cần giải quyết một loạt thách thức như hạ tầng yếu kém, rào cản pháp lý và nâng cao trình độ số hóa. Những doanh nghiệp nào ưu tiên tính linh hoạt, bền vững và lấy khách hàng làm trung tâm trong chiến lược của mình sẽ có lợi thế trong cuộc đua nắm bắt cơ hội to lớn từ thị trường thương mại điện tử năng động của Đông Nam Á.
